انواع روش‌های تأمین هواپیما
شرکت‌های هواپیمایی برای توسعه خطوط پروازی و نیز ثابت نگه داشتن متوسط سن ناوگان خود نیازمند تأمین هواپیماهای جدید می‌باشند.
به طور کلی، تأمین هواپیما به سه صورت «خرید»، «اجاره به شرط تملیک» و «اجاره موقت» انجام می‌شود که در ادامه به اختصار توضیح داده خواهند شد.
1. خرید قطعی هواپیما: در این نوع معامله، هواپیما از همان ابتدا به تملک شرکت خریدار در می‌آید و برای آن شرکت رجیستر می‌شود.
2. اجاره به شرط تملیک: در این نوع معامله، مستأجر، به این شرط هواپیما را اجاره می‌کند که بعد از مدت زمان خاص و آموزش کروی پروازی توسط شرکت اجاره دهنده، به تملک خود در آورد و بعد از آن به رجستر شرکت خریدار در بیاید. هواپیما تا قبل از انتقال قطعی، با خدمه پروازی و رجستر هواپیمای شرکت فروشنده پرواز خواهد کرد و پرداخت‌ها برای خرید هواپیما در حین عملیات پرواز انجام می‌شود.
3. اجاره موقت: در این نوع معامله، هواپیما برای مدت زمانی معین در مسیرهای تعیین شده توسط مستأجر پرواز خواهد کرد. در این مدت هواپیما با رجیستر همان شرکت صاحب هواپیما به پرواز خود ادامه داده و پس از پایان مدت اجاره، به شرکت اجاره دهنده بر می‌گردد.
قرارداد اجاره موقت هواپیما را می‌توان به انواع زیر تقسیم نمود:
الف) اجاره دربست (قرارداد چارتر یا Charter) که به دو صورت اجاره زمانی و اجاره سفری منعقد می‌شود؛
ب) اجاره تجهیز نشده (اجارۀ خشک یا Lease Dry)؛
ج) اجاره تجهیز شده (اجارۀ تر یا Lease Wet).
قرارداد اجاره هواپیما به صورت دربست یا چارتر، بیشتر شبیه یک قرارداد حمل است که بر اساس آن مستأجر حق حمل شدن بوسیله هواپیما را دارد. به عبارت دیگر بخشی از ظرفیت هواپیما در اختیار مستأجر قرار می‌گیرد و لذا بر اساس یک قرارداد چارتر، هواپیمای مشخصی به اجاره داده نمی‌شود و طرف قرارداد حق تصرف نسبت به هواپیمای مشخصی را پیدا نمی‌کند.
قرارداد اجاره هواپیما به صورت تجهیز نشده (Lease Dry) نوعی قرارداد اجاره هواپیمای مشخص است که بر اساس آن مسئولیت تأمین خدمه پروازی، بیمه بدنه و خدمات تعمیر و نگهداری هواپیما و... بر عهده مستأجر است.
قرارداد اجاره هواپیما به صورت تجهیز شده (Lease Wet)، نوعی از قرارداد اجاره است که بر اساس آن هواپیمای مشخصی به همراه بیمه بدنه و خدمات تعمیر و نگهداری هواپیما در اختیار و تصرف مستأجر قرار می‌گیرد.
در این نوع قرارداد، اگر علاوه بر خدمات بیمه و تعمیر و نگهداری، تأمین خدمه پروازی و زمینی هواپیما نیز توسط اجاره دهنده تقبل شود به آن قرارداد ACMI گفته می‌شود.
لازم به ذکر است که در خصوص تقسیم‌بندی قرارداد اجاره هواپیما، اختلاف‌نظرهایی وجود دارد.
بعضی از صاحب‌نظران، قرارداد اجاره هواپیما را به دو نوع کلی زیر تقسیم می‌نمایند:
قرارداد چارتر (Lease Wet) و قرارداد اجاره (Lease) که فقط شامل قرارداد اجاره تجهیز نشده (Dry) می‌باشد.
دلیل این تقسیم‌بندی این است که قرارداد اجاره هواپیما به صورت تجهیز شده (Wet Lease) از لحاظ ویژگی‌های کلی به قرارداد چارتر نزدیک بوده و گاهی تفاوت‌های آنها سخت قابل تشخیص است. در حالی که همانطور که پیشتر توضیح داده شد، قرارداد چاتر بیشتر شبیه یک قرارداد حمل است و حق تصرفی برای مستأجر نسبت به هواپیمای خاصی ایجاد نمی‌کند.
قرارداد چارتر معمولا بین یک ایرلاین با شخص حقیقی یا حقوقی دیگری که ایرلاین نمی‌باشد، منعقد می‌گردد ولی قرارداد اجاره هواپیما (Lease) معمولا بین دو ایرلاین منعقد می‌گردد.
در قرارداد چارتر، شماره پرواز مالک (متصدی حمل و نقل) استفاده می‌شود اما در قرارداد اجاره هواپیما، شماره پرواز مستأجر مورد استفاده قرار می‌گیرد و مستأجر نسبت به هواپیمای مشخصی که در قرارداد تعریف شده، حق تصرف پیدا می‌کند.
