معرفی ناوگان ایلیوشین 76 در ایران
* اختصاصی طیاره
انتشار این مطالب در صورت ذکر منبع بلامانع است
هواپیمای ایلیوشین Il-76 [Ilyushin Il-76 با نام غربی: کاندید] یکی از محبوبترین هواپیماهای ترابری نظامی راهبردی و چندمنظوره است که برای حمل 40 تن محموله تا مسافت 5000 کیلومتر در کمتر از شش ساعت و برای جایگزینی آنتونوف An-12 طراحی شد.
این هواپیما دارای چهار موتور توربوفن D-30KP (مدل پایه) یا چهار موتور توربوفن PS-90A-76 (برای برخی مدلها) است و توانایی نشست و برخاست در باندهای کوتاه و زمینهای ناهموار در هر گونه شرایط نامساعد جوی و در مناطقی مانند سیبری یا قطب شمال را دارد. این مطالب از وبلاگ طیاره کپی شده است.
طرح دیگری نیز برای ساخت یک هواپیمای مسافربری دو طبقه با ظرفیت 250 مسافر بر اساس این هواپیما وجود داشت که به نتیجه نرسید و لغو شد.
نخستین پرواز این هواپیما در 25 مارس 1971 انجام و از 3 ژوئن 1974 عملیات ترابری نظامی آن در اتحاد جماهیر شوروی آغاز شد. نسخه غیرنظامی آن نیز در سال 1977 وارد عملیات شد.
تولید انبوه این هواپیما در ابتدا در تاشکند (ازبکستان) آغاز و 880 فروند از انواع مدلهای آن در آنجا تولید شد. در دهه 1990، اصلاحات مختلفی بر روی این هواپیما انجام و مدلهای گوناگون و پیشرفتهتری از این هواپیما در اولیانوفسک (روسیه) ساخته شد که توانایی حمل تا 60 تن محموله تا مسافت 6500 کیلومتر را نیز دارد. مدلهایی از این هواپیما نیز برای سوخترسانی هوایی، هشدار پیشهنگام هوابرد (آواکس)، عملیات آتشنشانی هوایی و همچنین برای انجام تمرینات شبیهسازی شده بیوزنی برای فضانوردان بهکار میرود.
این هواپیما 5 نفر خدمه شامل خلبان، کمکخلبان، مهندس پرواز، ناوبر و یک نفر لود مستر دارد. افسر ناوبری هواپیما وظیفه کنترل رادارهای هواپیما (رادار آبوهوا و رادار مسیریابی) و تعیین مسیر دقیق حرکت هواپیما را بر عهده دارد. افسر لود مستر (متخصص حمل بار) نیز با توجه به مقصد پرواز هواپیما تعیین میکند که هواپیما یابد چه میزان سوخت دریافت کرده و چه میزان بار میتواند با خود حمل کند. همچنین نوع بستهبندی بار و نحوه چینش آن در هواپیما هم بر عهده لود مستر هواپیما است.
مدلها:
ـ IL-76 و Il-76M و Il-76MD: مدل پایه نظامی با موتور Soloviev D-30.
ـ Il-76T و Il-76TD: مدل پایه غیرنظامی با موتور Soloviev D-30.
ـ Il-76MF و Il-76MD-90 و Il-76MD-90A: مدل نظامی با موتورهای PS-90A-76.
ـ Il-76TD-90: مدل غیرنظامی با موتورهای PS-90A-76.
ـ Il-76MD-M: مدل غیرنظامی توسعهیافته.
ـ IL-78 و Il-78M: هواپیمای تانکر سوخترسان.
ـ A-50 و A-50U و KJ2000 و Adnan: هواپیمای آواکس با موتور Soloviev D-30
ـ A-50EI: هواپیمای آواکس با موتور PS-90A-76. این مطالب از وبلاگ طیاره کپی شده است.
ـ Il-76K و Il-76MDK: مدل برای آموزش فضانوردان در شرایط گرانش صفر.
ـ IL-76VKP: پست فرماندهی هوایی.
ـ IL-76LL: آزمایشهای مختلف پرواز.
مشخصات فنی:
ـ تعداد خدمه: 5 نفر
ـ ظرفیت: مدل M چهلودو تن ؛ مدل MD چهلوهشت تن و مدل MD-90A شصت تن
ـ طول هواپیما: 46.59 متر
ـ فاصله دو سر بال: 50.5 متر
ـ ارتفاع هواپیما: 14.76 متر
ـ مساحت بال: 300 متر مربع
ـ وزن هواپیمای خالی: 92 تن
ـ حداکثر وزن هنگام برخاست: 190 تن
ـ حداکثر سرعت: 900 کیلومتر بر ساعت
ـ برد عملیاتی پرواز: 4400 کیلومتر (مدلهای MD و TD) با 52 تن بار
ـ برد بدون بار: 9300 کیلومتر (مدل MD-90A)
ـ سقف پرواز: 43.000 پا (13 کیلومتر)
ورود این هواپیما به ایران به سال 1369 بازمیگردد. در جریان جنگ اول خلیجفارس بیش از یکصد فروند هواپیمای نظامی و غیرنظامی عراقی جهت در امان ماندن از حملات ائتلاف به رهبری آمریکا به ایران گریختند که پانزده فروند از آنها، هواپیماهای باارزش و بسیار جوان ایلیوشین 76 بودند. این ایلیوشینها به عنوان بخشی از غرامت جنگ هشتساله عراق علیه ایران مصادره شده و پس از مدتی زمینگیری، پنج فروند آنها به سپاه و هشت فروند دیگر به اسکادران 73 ترابری ارتش در شیراز ملحق شدند. در زمان پناهنده شدن، این هواپیماها از مدل MD بودند که پس از اورهال در روسه به مدل TD تبدیل شدند. دو فروند دیگر نیز از نوع هشدار پیشهنگام هوابرد بودند که یکی در ابتدای فعال شدن سقوط کرد و دیگری به تازگی وارد ناوگان ترابری نهاجا شده است.
سایر ایلیوشینها در دهههای 70 و 80 شمسی یا بصورت اجاره و یا خریداریشده وارد ناوگان هوایی کشور شدند. در مجموع تاکنون 42 فروند ایلیوشین 76 وارد ناوگان ترابری ایران شده که 23 فروند آنها در بازههای زمانی کوتاهی توسط شرکتهای هواپیمایی وقت اجاره شده بودند.
در ادامه به معرفی ایلیوشینهای 76 ملکی و سپس استیجاری ایران خواهیم پرداخت:
ایلیوشینهای ملکی ایران
نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی
5-8201
این هواپیما در سال 1984 با سریال 04-37 و شماره کارخانه 0043449455 ساخته و در 7 فوریه همان سال با رجیستر YI-ALX به نیروی هوایی عراق [با رنگآمیزی العراقیه] تحویل داده شد. با اشغال کویت توسط عراق و حمله آمریکا و متحدینش به این کشور (موسوم به جنگ اول خلیجفارس)، دولت عراق برای در امان ماندن هواپیماهای نظامی و غیرنظامی خود، تعدادی از آنها از جمله این هواپیما را در 1991/01/16 [مطابق با 26 دی 1369] به ایران فرستاد.
هواپیما پس از مدتی زمینگیری، به عنوان غرامت جنگ تحمیلی هشت ساله مصادره شده و با رجیستر 8201-5 به خدمت ناوگان ترابری نیروی هوایی جمهوری اسلامی درآمد. بیش از یک دهه از زمینگیری این هواپیما در پایگاه هوایی نهاجا در شیراز میگذرد.
آگوست 1986 ـ با لیوری العراقیه در فرودگاه لندن
آبان 1391 ـ پایگاه هوایی شیراز [لیوری العراقیه همچنان از هواپیما پاک نشده]
بهمن 1400 ـ پایگاه هوایی شیراز
5-8202
این هواپیما در مارس 1987 با سریال 06-56 و شماره کارخانه 0073474224 ساخته و با رجیستر YI-ANE به نیروی هوایی عراق [با رنگآمیزی العراقیه] تحویل داده شد. با اشغال کویت توسط عراق و حمله آمریکا و متحدینش به این کشور، دولت عراق برای در امان ماندن هواپیماهای نظامی و غیرنظامی خود، تعدادی از آنها از جمله این هواپیما را در 1991/01/18 [مطابق با 28 دی 1369] به ایران فرستاد.
هواپیما پس از مدتی زمینگیری، با رجیستر 8202-5 به خدمت ناوگان ترابری نیروی هوایی جمهوری اسلامی در پایگاه هوایی شیراز درآمد. در اسفند 1383 بر اثر یک حادثه زمینی، صدمه دید. این هواپیما سالهاست که زمینگیر است.
نوامبر 1987 ـ آمستردام
اردیبهشت 1388 ـ فرودگاه شیراز
بهمن 1400 ـ پایگاه هوایی شیراز
5-8203
این هواپیما در ژوئن 1987 با سریال 02-58 و شماره کارخانه 0073476288 ساخته شد و در همان ماه با رجیستر YI-ANG به نیروی هوایی عراق [با رنگآمیزی العراقیه] تحویل داده شد. پس از اشغال کویت توسط عراق و حمله آمریکا و متحدینش به این کشور، دولت عراق برای در امان ماندن هواپیماهای نظامی و غیرنظامی خود، تعدادی از آنها از جمله این هواپیما را در ژانویه 1991 [مطابق با بهمن 1369] به ایران فرستاد.
هواپیما پس از سالها زمینگیری، از اواخر سال 1378 با رجیستر 8203-5 به خدمت ناوگان ترابری نیروی هوایی جمهوری اسلامی درآمد. این هواپیما از اواخر دهه 80 زمینگیر شده است.
پرواز برای العراقیه
ورود به ناوگان نهاجا
کابین ناوبری
5-8204
این هواپیما در ماه می 1988 با سریال 04-63 و شماره کارخانه 0083482495 ساخته شد و در همان ماه با رجیستر YI-ANK به نیروی هوایی عراق [با رنگآمیزی العراقیه] تحویل داده شد. با اشغال کویت توسط عراق و حمله آمریکا و متحدینش به این کشور، دولت عراق برای در امان ماندن هواپیماهای نظامی و غیرنظامی خود، تعدادی از آنها از جمله این هواپیما را در 1991/01/17 [مطابق با 27 دی 1369] به ایران فرستاد.
هواپیما پس از مدتی زمینگیری، با رجیستر 8204-5 به خدمت ناوگان ترابری نیروی هوایی جمهوری اسلامی درآمد. از وضعیت فعلی این هواپیما اطلاع جدیدی در دست نیست.
آذر 1387 ـ پرواز برای نهاجا
5-8205
این هواپیما در ماه ژوئن 1986 با سریال 06-53 و شماره کارخانه 0063470102 ساخته شد و در همان ماه با رجیستر YI-ANC به نیروی هوایی عراق [با رنگآمیزی العراقیه] تحویل داده شد.
با کلید خوردن پروژه ساخت رادار پرنده بغداد 1 در سال 1987 از سوی رژیم بعث عراق، رادار فرانسوی تایگر با برد 350 کیلومتر و میزان پوشش 180 درجه در انتهای بدنه و محل درب کارگو هواپیما نصب میشود و هواپیما از اواخر سال 1988 به عنوان یک رادار پرنده فعال میشود. [این پروژه به دلیل عملکرد ضعیف آن شکست خورده و کنار گذاشته میشود و عراق به سراغ ساخت رادار پرنده با نصب آنتن بشقابی میرود که به آواکس بغداد 2 (که گفته شده در جریان تست سقوط می کند) و سپس عدنان 1 و 2 ختم میشود.]
با اشغال کویت توسط عراق و حمله آمریکا و متحدینش به این کشور، دولت عراق برای در امان ماندن هواپیماهای نظامی و غیرنظامی خود، تعدادی از آنها از جمله این هواپیما را در ژانویه 1991 [مطابق با بهمن 1369] به ایران فرستاد.
هواپیما پس از سه دهه زمینگیری در ایران، در سال 1400 پس از حذف مجموعه رادار تایگر و احیای درب کارگو، محددا به حالت ترابری درآمده و با رجیستر 8205-5 به خدمت نیروی هوایی جمهوری اسلامی درآمد.
لندن ـ نخستین ماههای ورود به ناوگان نیروی هوایی عراق
ورود به ایران و سه دهه زمینگیری
پوشاندن برآمدگی انتهای بدنه و محل نصب رادار تایگر
ورود به ناوگان ترابری نهاجا در سال 1400
5-8206
بجز چند تصویر در فضای وب، اطلاع دیگری از این هواپیما در دست نیست.
شهریور 1386 ـ فرودگاه شیراز
تیر 1400 ـ اعزام کادر درمانی نزاجا جهت امدادرسانی به بیماران کرونایی استان سیستان و بلوچستان
تیر 1400 ـ اعزام کادر درمانی نزاجا جهت امدادرسانی به بیماران کرونایی استان سیستان و بلوچستان
بهمن 1400
5-8207
این هواپیما در سال 1983 با سریال 04-36 و شماره کارخانه 0033448416 ساخته و در نوامبر همان سال با رجیستر YI-ALW به نیروی هوایی عراق [با رنگآمیزی العراقیه] تحویل داده شد. با اشغال کویت توسط عراق و حمله آمریکا و متحدینش به این کشور، دولت عراق برای در امان ماندن هواپیماهای نظامی و غیرنظامی خود، تعدادی از آنها از جمله این هواپیما را در 1991/01/16 [مطابق با 26 دی 1369] به ایران فرستاد.
هواپیما پس از مدتی زمینگیری، با رجیستر 8207-5 به خدمت ناوگان ترابری نیروی هوایی جمهوری اسلامی درآمد. از وضعیت این هواپیما بجز محل پارک آن در شیراز اطلاع خاصی در دست نیست.
سال 1986 ـ با لباس سبز العراقیه در فرودگاه لندن
5-8208
این هواپیما در ماه ژوئن 1988 با سریال 06-64 و شماره کارخانه 0083484542 ساخته شد و در همان ماه با رجیستر YI-ANL به نیروی هوایی عراق تحویل داده شد. در سال 1989 این هواپیما با کمک فرانسویها به یک هواپیمای آواکس پیشاخطار با نام بغداد 2 شد که بعدها با شکست پروژه بغداد، به عدنان 1 تغییر نام داد.
در جریان جنگ خلیجفارس، دولت عراق برای در امان ماندن هواپیماهای نظامی و غیرنظامی خود، تعدادی از آنها از جمله این هواپیما را در ژانویه 1991 [مطابق با بهمن 1369] به ایران فرستاد. هواپیما مدتها در ایران زمینگیر بود تا اینکه نهاجا در سال 1378 و در قالب پروژه سیمرغ تصمیم به فعالسازی این هواپیما گرفت. هواپیما در سال 1387 با رجیستر 8208-5 نیمهعملیاتی شده و قرار بود در 31 شهریور 1388 و در رژه هوایی هفته دفاع مقدس شرکت کند، اما پیش از اینکه به روی جایگاه برسد، در قرچک ورامین سقوط کرده و تمامی هفت سرنشین آن کشته شدند. کنده شدن آنتن رادار بر اثر سرعت بیش از حد مجاز و برخورد آن با قسمت دم و کنده شدن دم، و نهایتا عدم کنترل هواپیما حول محور عرضی باعث این سقوط شد. قول دیگری نیز از برخورد یک فروند هواپیمای صاعقه با این هواپیما وجود دارد.
مهر 1385 ـ آمادهسازی در فرودگاه مهرآباد
مهر 1385 ـ آمادهسازی در فرودگاه مهرآباد
فروردین 1387 ـ نخستین تصویر از پرواز هواپیما
تنها ویدئویی که از لحظه سقوط این هواپیما وجود دارد
5-8209
این هواپیما در ژانویه 1990 با سریال 02-78 و شماره کارخانه 1003403087 ساخته شد و در همان ماه با رجیستر YI-ANO به نیروی هوایی عراق [با رنگآمیزی العراقیه] تحویل داده شد. یک سال بعد و با اشغال کویت توسط عراق و حمله آمریکا و متحدینش به این کشور، دولت عراق برای در امان ماندن هواپیماهای نظامی و غیرنظامی خود، تعدادی از آنها از جمله این هواپیما را در ژانویه 1991 [مطابق با بهمن 1369] به ایران فرستاد.
هواپیما پس از مدتی زمینگیری، با رجیستر 8209-5 به خدمت ناوگان ترابری نیروی هوایی جمهوری اسلامی درآمد. آخرین تصویر موجود از این هواپیما مربوط به فروردین 1398 است.
اسفند 1387 ـ پرواز بدون رنگآمیزی برای ناوگان نهاجا در سالهای ابتدایی فعالیت
سال 1392 ـ با لیوری نهاجا
5-8210
این هواپیما در ماه می 1986 با سریال 04-52 و شماره کارخانه 0063469055 ساخته شد و در همان ماه با رجیستر YI-ANA به هواپیمایی العراقیه تحویل داده شد. پس از اشغال کویت توسط عراق و حمله آمریکا و متحدینش به این کشور، دولت عراق برای در امان ماندن هواپیماهای نظامی و غیرنظامی خود، تعدادی از آنها از جمله این هواپیما را در ژانویه 1991 [مطابق با بهمن 1369] به ایران فرستاد.
هواپیما پس از سالها زمینگیری، از اواخر سال 1378 با رجیستر 8210-5 به خدمت ناوگان ترابری نیروی هوایی جمهوری اسلامی درآمد.
فرودگاه هیثرو لندن با لباس سبز رنگ العراقیه
ورود به ناوگان ترابری نهاجا
بنا به اعلام رسانهها، در شهریور 1402 یک فروند هواپیمای ایلیوشین 76 رجیستر EP-SIO مربوط به شرکت هواپیمایی ساها را دریافت کرد. در مورد رجیستر قبلی این هواپیما اطلاعی در دست نیست.
نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی
15-2280
این هواپیما در سال 1987 با سریال 01-62 و شماره کارخانه 0073481442 ساخته و در 30 دسامبر همان سال با رجیستر YI-ANI به نیروی هوایی عراق [با رنگآمیزی العراقیه] تحویل داده شد. با وقوع جنگ خلیجفارس، دولت عراق برای در امان ماندن هواپیماهای خود، این ایلیوشین را در 1991/01/16 [مطابق با 26 دی 1369] به ایران فرستاد.
هواپیما پس از مدتی زمینگیری، به عنوان غرامت جنگ تحمیلی هشت ساله مصادره شده و در سال 1375 با رجیستر 2280-15 به خدمت ناوگان ترابری نیروی هوایی سپاه پاسداران درآمد.
در 30 بهمن 1381 این هواپیما که از تهران وارد فرودگاه زاهدان شده بود، پس از تخلیهٔ بار، برای انتقال جمعی از پرسنل نیروی زمینی لشکر 41 ثارالله به کرمان آماده میشود. مأموران اعزامی جهت تآمین امنیت منطقه قرار بود به مناسبت عید غدیر و در 2 روز تعطیلی متوالی (پنجشنبه و جمعه) به کرمان منتقل شوند.
در نزدیکی فرودگاه کرمان در شرایط ناپایدار و طوفانی هوا و به علت کاهش غیرمجاز ارتفاع توسط خدمه و برخورد با قله 12 هزارپایی جفتان واقع در سیرچ کرمان، هواپیما دو تکه شده، دماغهٔ آن در سوی دیگر کوه منفجر شد و بال و بدنه نیز در سوی دیگر قله سقوط کرد. بر اثر این سانحه تمامی 275 سرنشین هواپیما کشته میشوند. سوار کردن بیش از ظرفیت مجاز به هواپیما از دیگر علل این سقوط مطرح شده است.
فوریه 1990 ـ فرودگاه رم
موقعیت برخورد هواپیما با کوه
بدلیل شرایط جوی و موقعیت بد محل سقوط، اجساد سرنشینان هواپیما پس از شش روز جمعآوری میشود
15-2281
این هواپیما در سال 1987 با سریال 09-56 و شماره کارخانه 0073475236 ساخته و در 30 می همان سال با رجیستر YI-ANF به نیروی هوایی عراق [با رنگآمیزی العراقیه] تحویل داده شد. با وقوع جنگ خلیجفارس، دولت عراق برای در امان ماندن هواپیماهای خود، این ایلیوشین را در 1991/01/16 [مطابق با 26 دی 1369] به ایران فرستاد. هواپیما پس از مدتی زمینگیری، با رجیستر 2281-15 به خدمت ناوگان ترابری سپاه پاسداران درآمد.
در 5 اسفند 1380 این هواپیما که حامل 230 نفر از زائران امام رضا(ع) از یک شرکت خدمات زیارتی اصفهان بود، پس از برخاستن از باند فرودگاه مشهد و رسیدن به حدود 40 مایلی این شهر، موتور شماره 4 هواپیما منفجر شده و آتش میگیرد و سپس بطور کامل از بال راست هواپیما جدا میشود. به علت پاره شدن لاین سوخت ناشی از جدا شدن موتور، آتش به بال هواپیما سرایت کرده و ایلیوشین زخمی با همین شرایط به مشهد برگشته و بر زمین مینشیند. تمام مسافران و خدمه از هواپیما خارج میشوند. وضعیت بال راست هواپیما به حدی وخیم بود که به محض توقف هواپیما، استحکام خود را از دست داده و ضمن شکسته شدن بال، نوک آن به زمین برخورد میکند. به عبارتی هواپیما اگر چند دقیقه بیشتر در آسمان میماند، بر فراز شهر مشهد سقوط میکرد. هواپیما به علت شدت صدمات وارده از رده خارج شد.
15-2282
این هواپیما در سال 1986 با سریال 09-54 و شماره کارخانه 0063471155 ساخته و در 14 اکتبر همان سال با رجیستر YI-AND به نیروی هوایی عراق [با رنگآمیزی العراقیه] تحویل داده شد. با اشغال کویت توسط عراق و حمله آمریکا و متحدینش به این کشور، دولت عراق برای در امان ماندن هواپیماهای خود، این ایلیوشین را در 1991/01/16 [مطابق با 26 دی 1369] به ایران فرستاد. هواپیما پس از مدتی زمینگیری، با رجیستر 2282-15 به خدمت ناوگان ترابری سپاه پاسداران درآمد و همچنان در حال فعالیت است.
در نخستین نمایشگاه صنعت هوایی پیام در اسفند 1402 این هواپیما در یک نمایش هوایی، عملیات آتشنشانی را انجام داد.
آوریل 1988 ـ با لباس عراقی در فرودگاه پراگ
فروردین 1381 ـ فرودگاه کابل
اردیبهشت 1388 ـ فرودگاه شیراز
کاکپیت هواپیما
بهمن 1397 ـ نمایشگاه اقتدار هوایی نیروهای مسلح
بهمن 1397 ـ نمایشگاه اقتدار هوایی نیروهای مسلح
اسفند 1402 ـ نخستین نمایشگاه صنعت هوایی پیام
15-2283
این هواپیما در سال 1986 با سریال 08-52 و شماره کارخانه 0063469071 ساخته و در 28 ژوئن همان سال با رجیستر YI-ANB به نیروی هوایی عراق [با رنگآمیزی العراقیه] تحویل داده شد. با اشغال کویت توسط عراق و حمله آمریکا و متحدینش به این کشور، دولت عراق برای در امان ماندن هواپیماهای خود، این ایلیوشین را در 1991/01/16 [مطابق با 26 دی 1369] به ایران فرستاد.
هواپیما پس از مدتی زمینگیری، با رجیستر 2283-15 به خدمت ناوگان ترابری سپاه پاسداران درآمد و همچنان در حال فعالیت است. از این هواپیما در سالهای اخیر به عنوان هواپیمای آتشنشان استفاده میشد و در جریان کمک به مهار آتشسوزی مرداد 1400 ترکیه و خرداد 1401 پاکستان به کمک این دو کشور ارسال شد، اما مجددا به حالت ترابری بازگشته است.
آوریل 1989 ـ فرودگاه ژنو
آذر 1387 ـ در حال فرود در مهرآباد
خرداد 1401 ـ در حال کمک برای فرونشاندن آتشسوزی جنگلی در محدوده کوه سلیمان بلوچستان پاکستان
خرداد 1401 ـ نمای داخلی کابین هواپیما ـ در حال کمک برای فرونشاندن آتشسوزی جنگلی در محدوده کوه سلیمان بلوچستان پاکستان
اسفند 1401 ـ مهرآباد
15-2285
این هواپیما در ژانویه 1992 با سریال 05-83 و شماره کارخانه 1013409297 ساخته و در 13 فوریه همان سال با رجیستر SU-OAA به شرکت حملونقل هوایی قاهره تحویل داده شد.
در سال 1372 هواپیمایی ماهان با تهاتر چهار فروند هواپیما بجای طلب ایران از مصر فعالیت خود را آغاز کرد و این هواپیما در دسامبر 1993 [مطابق با آذر 1372] وارد ایران شده و با رجیستر EP-JAY فعالیت خود برای این شرکت را آغاز کرد. از شهریور 1379 هواپیما با رجیستر EP-TQJ به قشمایر که در آن زمان با نام فراز قشم فعالیت میکرد پیوست. در اردیبهشت 1385 با رجیستر EP-PCC وارد ناوگان پارسایر شد و از خرداد 1387 با رجیستر EP-GOL وارد ناوگان یاسایر شد. هواپیما سپس در آذر 1392 با رجیستر EP-PUO به شرکت هواپیمایی پویا پیوست و نهایتا چند ماه بعد با رجیستر 2285-15 به خدمت ناوگان ترابری سپاه پاسداران درآمد.
یک سال حضور در ناوگان شرکت مصری
ورود به ناوگان ماهان
فعالیت برای فراز قشم
در ناوگان پارسایر
ورود به ناوگان یاسایر
در حال آمادهسازی برای ورود به ناوگان ترابری سپاه
15-2286
این هواپیما در سپتامبر 1992 با سریال 10-86 و شماره کارخانه 1023413438 ساخته و در 13 فوریه همان سال با رجیستر SU-OAA به ایروفلوت تحویل داده شد. پس از فروپاشی شوروی برای شرکتهای مختلف روسی و اردنی و ارمنی نیز پرواز کرد.
روز چهارشنبه مورخ 12 تیر 1387 این هواپیما که با رجیستر EK-76400 و تحت مالکیت شرکت ارمنی Click Airways از بگرام (افغانستان) عازم فجیره (امارات) بود، توربین موتور شماره سه منفجر و قطعات آن ضمن برخورد با بدنه و سوراخ کردن آن و آسیب رساندن به سیستمهای برقی، موتور چهارم را نیز از کار انداخت و هر دو موتور شعلهور شدند. خلبان درخواست فرود اضطراری در فرودگاه زاهدان کرده و پس از 3 بار تلاش و دور زدن در اطراف فرودگاه به سختی در باند 35 فرود آمد. هواپیما در انتهای باند متوقف و آتشسوزی بلافاصله توسط نیروهای ایمنی زمینی مهار و 9 خدمه هواپیما تخلیه شدند. هواپیما نیز با یدککش از باند تخلیه شد.
به علت هزینههای زیاد، شرکت ارمنی از تعمیر هواپیما در ایران انصراف داده و هواپیما مدتی در زاهدان زمینگیر ماند تا اینکه توسط ایران موقتا تعمیر و در سال 1395 به تهران منتقل شد. در سال 1396 برای مدتی در نمایشگاه هوایی تهران پارک شد، ولی مجددا به خدمت نیروی هوافضای سپاه بازگشت.
اردیبهشت 1395 ـ انتقال هواپیما به تهران
پارک موقت در نمایشگاه هوایی
کاکپیت
کابین ناوبری
ورود مجدد به خدمت در سپاه
ناوگان شرکت هواپیمایی پویا
EP-PUL
این هواپیما در سال 1983 با سریال 09-35 و شماره کارخانه 0033448393 در مدل Il-76MD ساخته و در 30 سپتامبر همان سال با رجیستر YI-ALT به نیروی هوایی عراق [با رنگآمیزی العراقیه] تحویل داده شد. با اشغال کویت توسط عراق و حمله آمریکا و متحدینش به این کشور، دولت عراق برای در امان ماندن هواپیماهای خود، این ایلیوشین را در 1991/01/16 [مطابق با 26 دی 1369] به ایران فرستاد.
هواپیما پس از مدتی زمینگیری، ضمن اورهال در روسیه و تبدیل به مدل Il-76TD با رجیستر 2284-15 به خدمت ناوگان ترابری سپاه پاسداران درآمد. در ششمین نمایشگاه هوایی کیش در سال 1391 این هواپیما به عنوان یک هواپیمای آتشنشان به نمایش گذاشته شد. در سال 1392 با رجیستر EP-PUL وارد ناوگان شرکت هواپیمایی پویا شد.
ژوئن 1986 ـ فرودگاه لندن
آذر 1386 ـ در ناوگان ترابری سپاه
کابین ناوبری (اتاق شیشهای پایین)
آذر 1391 ـ ششمین ایرشو کیش
کاکپیت
ورود به ناوگان هواپیمایی پویا
EP-PUS
این هواپیما در ژانویه 1992 با سریال 01-84 و شماره کارخانه 1023409321 ساخته و در 13 مارس همان سال با رجیستر SU-OAB به شرکت حملونقل هوایی قاهره تحویل داده شد.
در سال 1372 هواپیمایی ماهان با تهاتر چهار فروند هواپیما بجای طلب ایران از مصر فعالیت خود را آغاز کرد و این هواپیما در ژوئن 1993 [مطابق با خرداد 1372] وارد ایران شده و با رجیستر EP-MAH فعالیت خود برای این شرکت را آغاز کرد. از تیر 1379 هواپیما با رجیستر EP-TQI به قشمایر که در آن زمان با نام فراز قشم فعالیت میکرد پیوست. سپس در سال 1385 با رجیستر EP-PCB وارد ناوگان پارسایر شد و از تیر 1387 با رجیستر EP-GOM وارد ناوگان یاسایر شد. هواپیما نهایتا در آذر 1391 با رجیستر EP-PUS به شرکت هواپیمایی پویا پیوست.
یک سال حضور در ناوگان شرکت مصری
ورود به ناوگان ماهان
فعالیت برای فراز قشم
در ناوگان پارسایر
ورود به ناوگان یاسایر
EP-PUN
این هواپیما در سال 1984 با سریال 01-38 و شماره کارخانه 0043450484 ساخته و در 29 فوریه همان سال با رجیستر USSR-76581 به نیروی هوایی شوروی تحویل داده شد. با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، هواپیما در سال 1993 با رجیستر UR-76581 وارد ناوگان Atlant-SV اوکراین شد. در سال 2006 با رجیستر EK-76717 به South Airlines ارمنستان پیوست و سپس در می 2012 با رجیستز EY-637 وارد Khatlon Air تاجیکستان شد. از چند ماه بعد در فرودگاه اوش قرقیزستان زمینگیر شد تا اینکه در مارس 2018 [مطابق با اسفند 1396] با رجیستر EP-PUN وارد ناوگان هواپیمایی پویا شد. تصویری از این هواپیما در ایران وجود ندارد.
زمینگیری در قرقیزستان
ایلیوشینهای اجارهای در ایران
ناوگان شرکت هواپیمایی اطلس
EP-ALA
این هواپیما در سال 1985 با سریال 09-45 و شماره کارخانه 0053460795 ساخته و در 15 آگوست همان سال با رجیستر USSR-76481 به ائروفلوت تحویل داده شد. برای سوئیس، سودان و یک شرکت دیگر روسی نیز پرواز کرد.
از آبان 1376 به مدت یک سال با رجیستر EP-ALA توسط اطلسایر اجاره شد. پس از خروج از ایران به قرقیزستان و سپس سودان رفت. از سال 2001 میلادی در این کشور زمینگیر و در جولای 2013 اوراق شد.
EP-ALB
این هواپیما در نوامبر 1981 با سریال 09-27 و شماره کارخانه 0023437076 ساخته و در همان ماه با رجیستر USSR-86909 به نیروی هوایی شوروی تحویل داده شد. برای اوکراین و سپس روسیه نیز پرواز کرد. این مطالب از وبلاگ طیاره کپی شده است.
از آبان 1376 شمسی به مدت سه ماه با رجیستر EP-TQC به اجاره قشمایر درآمده و از بهمن همان سال به مدت 9 ماه با رجیستر EP-ALB توسط اطلسایر اجاره شد. هواپیما پس از خروج از ایران برای بوسنی و سودان نیز پرواز کرد و نهایتا در سال 2003 میلادی در فجیره زمینگیر و در سال 2007 اوراق شد.
در اجاره اطلسایر
EP-ALC
این هواپیما در دسامبر 1982 با سریال 05-31 و شماره کارخانه 0023442218 ساخته و در 1983/02/01 با رجیستر USSR-76498 به نیروی هوایی شوروی تحویل داده شد. پس از فروپاشی شوروی توسط دو شرکت روسی نیز به خدمت گرفته شد.
از آبان 1376 شمسی به مدت یک سال با رجیستر EP-ALC توسط اطلسایر اجاره و سپس از ایران خارج شد.
هواپیما سپس برای قرقیزستان و سودان و قزاقستان و مولداوی نیز پرواز کرد و از سال 2010 میلادی در قزاقستان زمینگیر شد.
EP-ALD
این هواپیما در سال 1982 با سریال 07-82 و شماره کارخانه 1023408265 ساخته و در دسامبر همان سال با رجیستر RA-76355 به VIA Viktor Airlines روسیه تحویل داده شد. برای چهار شرکت روسی دیگر نیز پرواز کرد.
از آبان 1377 به مدت چهارده ماه با رجیستر EP-ALD توسط اطلسایر اجاره شد. سپس به قرقیزستان و بورکینافاسو و از آنجا به سودان رقت و از سال 2018 در آن کشور زمینگیر شده است.
EP-ALE
این هواپیما در جولای 1984 با سریال 04-40 و شماره کارخانه 0043453575 ساخته و در 11 آگوست همان سال با رجیستر USSR-76477 به ائروفلوت تحویل داده شد. پس از فروپاشی شوروی توسط یک شرکت روسی دیگر نیز به خدمت گرفته شد.
از مهر 1377 به مدت کمتر از سه سال با رجیستر EP-ALE توسط اطلسایر اجاره شد. سپس به سیرالئون و از آنجا به سودان رقت. هواپیما از سال 2007 میلادی در فجیره زمینگیر شده است.
EP-ALF
این هواپیما در اکتبر 1983 با سریال 02-36 و شماره کارخانه 0033448407 ساخته و در دوم دسامبر همان سال با رجیستر USSR-76474 به ائروفلوت تحویل داده شد. پس از فروپاشی شوروی توسط یک شرکت روسی دیگر نیز به خدمت گرفته شد.
از مهر 1377 به مدت کمتر از سه سال با رجیستر EP-ALF توسط اطلسایر اجاره شد. سپس به روسیه بازگشت و از سال 2005 میلادی در این کشور زمینگیر و در جولای 2006 اوراق شد.
EP-ALG
این هواپیما در نوامبر 1983 با سریال 01-36 و شماره کارخانه 0033448404 ساخته و در سیام همان ماه با رجیستر USSR-76473 به ائروفلوت تحویل داده شد. پس از فروپاشی شوروی توسط چند شرکت روسی دیگر نیز به خدمت گرفته شد.
از مهر 1377 به مدت سه سال با رجیستر EP-ALG توسط اطلسایر اجاره و سپس از ایران خارج شد.
هواپیما سپس برای سیرالئون، سودان، آفریقای جنوبی، لیبی و قزاقستان نیز پرواز کرد و از سال 2010 میلادی در فجیره زمینگیر شد.
EP-ALI
این هواپیما در مارس 1990 با سریال 09-75 و شماره کارخانه 1003499994 ساخته و در دوم دسامبر همان سال با رجیستر USSR-76796 به ائروفلوت تحویل داده شد. پس از فروپاشی شوروی توسط دو شرکت روسی دیگر نیز به خدمت گرفته شد.
از دی 1377 به مدت کمتر از سه سال با رجیستر EP-ALI توسط اطلسایر اجاره شد. سپس به قزاقستان و سیرالئون و از آنجا به سودان رقت و در سال 2008 در آن کشور آسیب دید.
EP-ALJ
این هواپیما در نوامبر 1981 با سریال 05-26 و شماره کارخانه 0013434018 ساخته و در همان ماه با رجیستر USSR-86896 به نیروی هوایی شوروی تحویل داده شد. چند سال نیز برای افغانستان و روسیه پرواز کرد.
از آذر 1377 شمسی به مدت حدود دو سال با رجیستر EP-ALJ توسط اطلسایر اجاره شد و سپس از ایران خارج شد. این هواپیما از سال 2011 میلادی زمینگیر شده است.
EP-ALK
این هواپیما در ژانویه 1986 با سریال 06-49 و شماره کارخانه 0053465941 ساخته و در همان ماه با رجیستر USSR-76667 به نیروی هوایی شوروی تحویل داده شد. مدتی نیز برای Veteran اوکراین پرواز کرد.
از شهریور 1380 به مدت کمتر از چهار ماه با رجیستر EP-ALK توسط اطلسایر اجاره شد. سپس با رجیستر EP-RAB به اجاره آرامایر درآمد و ده ماه نیز برای این شرکت پرواز کرد و سپس از ایران خارج شد. دو ماه بعد، در شرایط بد آبوهوایی هنگام فرود در تیمور شرقی سقوط کرد.
اجاره توسط آرامایر
ناوگان شرکت هواپیمایی پیام
EP-TPF
این هواپیما در آوریل 1981 با سریال 08-21 و شماره کارخانه 0013428831 ساخته و در همان ماه با رجیستر YI-AKV به نیروی هوایی عراق تحویل داده شد. در آخرین روزهای سال 1987 به شوروی بازگزدانده شد و پس از فروپاشی شوروی نیز برای چند شرکت روسی پرواز کرد.
در سال 1378 به مدت چند ماه با رجیستر EP-TPF توسط هواپیمایی پیام اجاره و سپس به روسیه بازگشت. برای قرقیزستان، قزاقستان، زیمبابوه و اوکراین نیز پرواز کرد و همچنان بازنشسته نشده است.
EP-TPO
این هواپیما در اکتبر 1976 با سریال 08-05 و شماره کارخانه 063407191 ساخته و در همان ماه با رجیستر USSR-86817 به نیروی هوایی شوروی تحویل داده شد. پس از فروپاشی شوروی برای نیروی هوایی روسیه و یک شرکت ارمنستانی نیز پرواز کرد.
از اردیبهشت 1376 به مدت کمتر از چهار سال با رجیستر EP-TPO توسط هواپیمایی پیام برای امور باربری از ارمنستان اجاره و سپس به این کشور بازگشت. از اکتبر 2002 زمینگیر و در سال 2005 اوراق شد.
EP-TPU
این هواپیما در 1989/12/28 با سریال 04-74 و شماره کارخانه 0093497936 ساخته و در 1990/02/13 با رجیستر USSR-76475 به ائروفلوت تحویل داده شد. پس از فروپاشی شوروی برای چند شرکت روسی نیز پرواز کرد.
از دیماه 1378 با رجیستر EP-TPU توسط هواپیمایی پیام اجاره شد. در سال 1383 هواپیما زمینگیر و در آبان 1387 به شرکت روسی بازگردانده شد. هواپیما همچنان در روسیه در حال خدمت است.
EP-TPV
این هواپیما در آوریل 1984 با سریال 01-39 و شماره کارخانه 0043451523 ساخته و یک ماه بعد با رجیستر USSR-76475 به ائروفلوت تحویل داده شد. پس از فروپاشی شوروی برای یک شرکت روسی پرواز میکرد.
از دیماه 1372 با رجیستر EP-TPV توسط هواپیمایی پیام اجاره شد. از تیر 1383 هواپیما زمینگیر و در آبان 1387 به شرکت روسی بازگردانده شد. برای یک شرکت گرجستانی نیز پرواز کرد و از سال 2011 زمینگیر شد.
EP-TPY
این هواپیما در فوریه 1988 با سریال 03-63 و شماره کارخانه 0083482490 ساخته و در همان ماه با رجیستر USSR-76777 به نیروی هوایی شوری تحویل داده شد. پس از فروپاشی شوروی، برای نیروی هوایی روسیه و چند شرکت اوکراینی نیز پرواز کرد.
در اواخر سال 1377 برای مدت کوتاهی توسط هواپیمایی پیام و با رجیستر EP-TPY اجاره شد. سپس به اوکراین بازگشت و در 2014/06/14 که در حال حمل نیرو و تجهیزات نیروی هوایی این کشور بود، هنگام فرود در فرودگاه لوهانسک توسط نیروهای جداییطلب تحت حمایت روسیه سرنگون شد و 49 نفر از سرنشینان آن کشته شدند.
EP-TPZ
این هواپیما در جولای 1977 با سریال 01-08 و شماره کارخانه 073410284 ساخته و در همان ماه با رجیستر USSR-86724 به نیروی هوایی شوروی تحویل داده شد. پس از فروپاشی شوروی به یک شرکت ارمنستانی منتقل شد.
از بهمن 1375 به مدت کمتر از چهار سال با رجیستر EP-TPZ توسط هواپیمایی پیام از ارمنستان اجاره و سپس به این کشور بازگشت. در سال 2007 در فرودگاه رأسالخیمه زمینگیر و در 2008 اوراق شد.
ناوگان شرکت هواپیمایی آرام
EP-RAJ
این هواپیما در آگوست 1983 با سریال 02-35 و شماره کارخانه 0033447365 ساخته و در همان ماه با رجیستر USSR-76562 به نیروی هوایی شوروی تحویل داده شد. پس از فروپاشی شوروی برای چند شرکت روسی پرواز کرد.
از اردیبهشت 1380 به مدت کمتر از دو سال با رجیستر EP-RAJ توسط هواپیمایی آرام از ارمنستان اجاره و سپس از ایران خارج شد. برای قزاقستان، سودان و سازمان ملل نیز پرواز کرد و سپس از سال 2018 زمینگیر و در سال 2020 اوراق شد.
EP-RAM
این هواپیما در می 1988 با سریال 09-64 و شماره کارخانه 0083485554 ساخته و در همان ماه با رجیستر USSR-76489 به ائروفلوت تحویل داده شد. پس از فروپاشی شوروی به نیروی هوایی اوکراین منتقل شد.
در دیماه 1379 با رجیستر EP-RAM توسط هواپیمایی آرام اجاره و به ایران آمد. نه ماه بعد ایران را ترک کرد و یازده سال در مسکو زمینگیر شد.
هواپیما مجددا در سال 2011 عملیاتی شد و پس از مدتی پرواز برای یک شرکت روسی، در حال حاضر برای یک شرکت باربری بلاروسی فعالیت میکند.
ناوگان شرکت هواپیمایی چابهار
EP-CFA
این هواپیما در سال 1989 با سریال 10-68 و شماره کارخانه 0093490718 ساخته و با رجیستر USSR-78792 به نیروی هوایی شوروی تحویل داده شد. پس از فروپاشی شوروی به نیروی هوایی روسیه منتقل شد.
از تیر 1379 به مدت هشت ماه توسط هواپیمایی چابهار با رجیستر EP-CFA اجاره و سپس از ایران خارج شد و پس از پرواز برای چند شرکت روسی و بلاروسی، از سال 2014 زمینگیر شده است.
EP-CFB
این هواپیما در آگوست 1989 با سریال 04-72 و شماره کارخانه 0093495854 ساخته و در ژانویه 1990 با رجیستر USSR-76787 به ائروفلوت تحویل داده شد. پس از فروپاشی شوروی برای چند شرکت روسی نیز پرواز کرد.
از مرداد 1379 به مدت ده ماه توسط هواپیمایی سفیران اجاره و با رجیستر EP-SFA به ایران آمد. سپس در خرداد 1380 با رجیستر EP-CFB به اجاره هواپیمایی چابهار درآمد و چهارده ماه بعد از ایران خارج شد.
پس از پرواز برای چند شرکت روسی و ارمنی، از سال 2012 در مسکو زمینگیر و در سال 2014 اوراق شد.
اجاره توسط هواپیمایی سفیران
اجاره توسط هواپیمایی چابهار
EP-CFC
این هواپیما در فوریه 1986 با سریال 06-50 و شماره کارخانه 0063466981 ساخته و در بیست و پنجم همان ماه با رجیستر USSR-76672 به نیروی هوایی شوروی تحویل داده شد. پس از فروپاشی شوروی برای نیروی هوایی اوکراین و چند شرکت روسی نیز پرواز کرد.
از دی 1380 به مدت شش ماه توسط هواپیمایی چابهار با رجیستر EP-CFC اجاره و سپس از ایران خارج شد.
دو سال بعد در 2004/12/30 این هواپیما که برای انتقال یک محموله بشردوستانه از دانمارک به مقصد کابل اجاره شده بود، هنگام فرود در کابل به دلیل شرایط بد جوی و اشتباه خدمه، هاردلندینگ کرده و ارابه فرود سمت چپ و بخشی از بدنه و درب کارگو آسیب دید. خلبان تصمیم به تیکآف گرفته و هواپیما مجددا از زمین بلند شد و در فرودگاه دوشنبه (تاجیکستان) فرود اضطراری کرد. هواپیما همچنان در دوشنبه زمینگیر است.
پرواز برای چابهار
فرود اضطراری در تاجیکستان پس از هاردلندینگ در کابل
ناوگان شرکت هواپیمایی سفیران
EP-SFB
این هواپیما در دسامبر 1992 با سریال 05-85 و شماره کارخانه 1023411378 ساخته و در همان ماه با رجیستر UK-76352 به هواپیمایی ازبکستان تحویل داده شد. بیش از یک سال بعد به روسیه رفت و برای چند شرکت مختلف در این کشور پرواز کرد.
از دی 1379 به مدت کمتر از چهار ماه با رجیستر EP-SFB توسط هواپیمایی سفیران اجاره شد. سپس از ایران خارج شد و برای شرکتهایی در روسیه و قزاقستان و قرقیزستان پرواز کرد.
در 2023/09/23 در حالی که دومین پرواز خود برای نیروی هوایی مالی را انجام میداد، هنگام فرود در فرودگاه گائو (مالی) به علت سرعت زیاد و لندینگ دیرهنگام و از دست دادن بخشی از باند از انتهای باند خارج شده و ضمن برخورد با موانع طبیعی، منفجر میشود. بر اساس اطلاعات اولیه، بیش از 140 نفر سرنشین هواپیما بودند.
ناوگان شرکت هواپیمایی آبان
EX-093
این هواپیما در می 1991 با سریال 03-81 و شماره کارخانه 1013407212 ساخته و در همان ماه با رجیستر USSR-78852 به نیروی هوایی شوروی که جند ماه بعد فروپاشید، تحویل داده شد. مدتی برای نیروی هوایی روسیه و سپس چند شرکت دیگر اوکراینی و روسی پرواز کرد.
در سال 1385 به مدت کوتاهی با رجیستر EX-093 توسط هواپیمایی آبان اجاره شد. سپس به قرقیزستان رفت و یک سال بعد در 2007/05/10 هنگام بارگیری در جمهوری کنگو برای پرواز به برازاویل، روی زمین آتش گرفت و سوخت.
ناوگان شرکت هواپیمایی فطرس
EX-071
این هواپیما در می 1984 با سریال 07-39 و شماره کارخانه 0043452546 ساخته و در همان ماه با رجیستر USSR-76591 به نیروی هوایی شوروی تحویل داده شد. پس از فروپاشی شوروی برای نیروی هوایی اوکراین و چند شرکت روسی، مولداویایی، قزاقستانی و قزقیزستانی نیز پرواز کرد.
در آبان 1385 با رجیستر EX-071 توسط شرکت هواپیمایی باربری "فطرس" که قرار بود با مرکزیت فرودگاه اهواز و به عنوان یک شرکت حملونقل بار در مسیرهای داخلی و بینالمللی فعالیت کند، وارد کشور شد. فعالیت این شرکت با یک هواپیما دوام چندانی نداشت و در سال 1387 منحل شد. هواپیما نیز به گرجستان رفت و دو سال یعد در 2010/11/28 در حالی که قرار بود یک محموله کمکهای بشردوستانه را از کراچی (پاکستان) به خارطوم (سودان) منتقل کند، بلافاصله پس از برخاستن از فرودگاه کراچی، به علت آتشسوزی موتور، در یک منطقه مسکونیِ در حال ساخت سقوط کرد و همه سرنشینان هواپیما جان باختند.
در اجاره هواپیمایی فطرس
سقوط هواپیما