درباره ADS-B چه می‌دانیم؟
مطلب اختصاصی طیاره
به قلم: مهندس حامد برزگر بفروئی
سامانه ADS-B (Automatic Dependent Surveillance – Broadcast) فناوری اصلی سیستم‌های ناوبری هوایی و کنترل ترافیک هوایی در نسل آینده است. این سیستم از ناوبری مبتنی بر ماهواره و اطلاعات موقعیت‌یابی که بین هواپیماها و ایستگاه‌های زمینی پخش (Broadcast) می‌شود، استفاده می‌کند. ADS-B پوشش و دقت بهتری نسبت به شبکه‌های قبلی ایستگاه‌های رادیویی زمینی (Radio Beacons) و ایستگاه‌های رادار ارائه می‌دهد.
سامانه ADS-B که از دو سرویس مختلف "ADS-B out" و "ADS-B in" تشکیل شده است، می‌تواند جایگزین رادار، به عنوان روش نخست نظارت، برای کنترل هواپیماها در سراسر جهان شود. همچنین در ایالات متحده، سیستم ADS-B می‌تواند اطلاعات گرافیکی آب‌وهوا و ترافیکی را بدون هیچ هزینه‌ای از طریق برنامه‌های کاربردی TIS-B و FIS-B ارائه دهد. ADS-B ایمنی را با قابل مشاهده کردن هواپیماها در همان لحظه (Real Time) برای کنترل ترافیک هوایی (ATC) و سایر هواپیماهای مجهز به ADS-B با داده‌های موقعیت و سرعت که در هر ثانیه ارسال می‌شود، افزایش دهد.
جالب است بدانید که داده‌های ADS-B را می‌توان برای تجزیه و تحلیل، پس از پرواز، ثبت و دانلود کرد. ADS-B همچنین زیرساخت داده‌ای را برای ردیابی، برنامه‌ریزی و اعزام پروازها با قیمت ارزان، فراهم می‌کند.
اگر بخواهیم وظیفه دو سرویس ADS-B out و ADS-B in را بیان کنیم، به این صورت است که، هواپیما به صورت دوره‌ای موقعیت و سایر داده‌های خود را از طریق سرویس ADS-B out به ایستگاه‌های زمینی، هواپیماهای دیگر یا گیرنده‌های دیگر پخش (Broadcast) می‌کند؛ هواپیماهای دیگر که مجهز به سرویس ADS-B in می‌باشند، داده‌های ADS-B را از هواپیمای فرستنده دریافت می‌کنند و ترافیک مربوط به همان لحظه را به خلبان نمایش می‌دهد.
همچنین در این سیستم ایستگاه‌های زمینی داده‌های ADS-B را به مرکز ATC منتقل می‌کنند.
در ایران نیز، جهت تجهیز برخی از هواپیماها به سیستم ADS-B out تغییرات و اصلاحاتی مطابق با دستورالعمل‌های تأیید شده، در سیستم‌های هواپیما ایجاد می‌گردد تا با الزامات پرواز هواپیماها و قابلیت همکاری و نظارت بر آنها در آسمان اروپا مطابقت پیدا کنند. این الزامات توسط مقررات اتحادیه اروپا به شماره 1207/2011 و GCAA امارات متحده عربی، CAR part Ⅳ و CAR-OPS 1.867 وضع گردیده‌اند.
برای تجهیز هواپیما به سیستم ADS-B out ، باید هر دو ATC transponder موجود بر روی هواپیما با دو ATC transponder سازگار با ADS-B جایگزین شوند. همچنین، دو دستگاه GLSSU و دو عدد آنتن GPS نیز برای فراهم آوردن یک منبع موقعیت برای transponder ATC های سازگار، نصب می‌شود.
مهندسین ایرانی برای طراحی و اجرای این پروژه بسیاری از کتاب‌های هواپیما از جمله AMM ، AWM ، ASM ، AWL ، IPC ، ESPM ، SRM و... را مبنا قرار داده و بیش از 20 نقشه فنی را در بیش از 50 صفحه، جهت پیاده‌سازی سیستم ADS-B out بر روی هواپیما طراحی کرده‌اند.
موارد زیر، عناوین برخی از این نقشه‌ها می‌باشد:
▪️ اجرای سیم‌کشی اصلی سیستم ADS-B از سقف کابین مسافرین تا واحد اویونیک هواپیما واقع در قسمت جلو، پایین کابین خلبان.
▪️ اجرای سیم‌کشی مربوط به تأمین برق مورد نیاز سیستم از کابین خلبان تا واحد اویونیک هواپیما و نصب CB های مربوطه.
▪️ جابجایی ATC transponder ها و اجرای سیم‌کشی‌های مربوطه در واحد اویونیک هواپیما.
▪️ نصب یک پنل مخصوص هشدار خرابی سیستم در کابین خلبان و سیم‌کشی‌های مربوطه از کابین خلبان تا واحد اویونیک هواپیما.
▪️ نصب دو GLSSU در داخل کابین مسافرین و زیر سقف هواپیما و اجرای سیم‌کشی‌های مربوطه.
▪️ نصب آنتن‌های GPS بر روی سقف هواپیما و اجرای سیم‌کشی‌های آن از محل نصب آنتن تا GLSSU ها.
▪️ پین‌پروگرامینگ ATC transponder ها و GLSSU ها.
▪️ ساخت و نصب صفحات نگهدارنده‌ی GLSSU ها در کابین مسافرین و زیر سقف هواپیما و...
لازم به ذکر است که این پروژه در حال حاضر در ایران تنها روی دو مدل هواپیمای ایرباس A320 و ایرباس A300-600 انجام شده و بزودی روی هواپیماهای بوئینگ 737 نیز اجرا خواهد شد.
به منظور اجرای این پروژه، 9 قطعه اویونیکی اصلی و بیش از 100 قطعه اویونیکی میانی نصب، بیش از 350 اتصال الکتریکی و الکترونیکی جدید ایجاد و بیش از 500 متر سیم‌کشی انجام می‌شود. برای اجرای این موارد می‌بایست تعداد زیادی پنل در کابین هواپیما (کابین خلبان و کابین مسافرین) و E&E Bay (واحد اویونیک) و کارگو هواپیما ـ جهت ایجاد دسترسی ـ باز شود و اجرای آن بر روی ایرباس A320 حداقل 1400 نفر ساعت کار و بر روی ایرباس A300-600 بیش از 1700 نفر ساعت کار توسط متخصصین دارای صلاحیت، لازم است.
باز شدن چند ردیف صندلی و سایدوال و سیلینگ جهت اجرای پروژه
دو دستگاه GLSSU نصب‌شده زیر سقف کابین مسافرین
بخشی از کانکشن‌های ایجاد شده
سیم‌کشی در مرز بین فوروارد کارگو و واحد اویونیک ایرباس 320
