آشنایی با چراغ‌های فرودگاهی
برای کمک به خلبانان در مسیر حرکت در تاکسی‌وی‌ها و باند فرودگاه، چراغ‌های رنگارنگی وجود دارند. چراغ‌های قرمز، آبی، سبز، کهربایی و سفید که به‌صورت ثابت یا چشمک‌زن و یا گردان هستند. وقت آن رسیده است که دریابیم که چراغ‌های رنگی فرودگاهی چه کارکردی دارند و خلبانان چگونه از آنها کمک می‌گیرند.
چراغ‌های تاکسی
بعد از اینکه یک هواپیما گیت فرودگاه را ترک کرد، اولین چالشی که خلبانان با آن روبرو هستند حرکت هواپیما به باند فرودگاه برای برخاستن است. هم در شب و هم در روز، این چراغ‌های فرودگاهی هستند که تاکسی کردن را برای خلبانان آسان می‌کنند.
ـ چراغ‌های آبی: چراغ‌های لبه تاکسی‌وی همیشه آبی تیره هستند. چراغ‌های تاکسی آبی‌رنگ از ترمینال به راحتی قابل مشاهده هستند و غالبا نخستین چراغ‌های فرودگاهی هستند که مسافران آن را مشاهده می‌کنند. چراغ‌های تاکسی آبی معمولاً هنگام تاریکی یا در هوای بد روشن می‌شوند. در بسیاری از فرودگاه‌ها چراغ‌های آبی همه‌چیز لازم برای علامت‌گذاری تاکسی‌وی‌ها هستند.
ـ چراغ‌های سبز: چراغ‌های سبز وسط تاکسی‌وی که در داخل زمین کار گذاشته شده‌اند غالبا در فرودگاه‌های شلوغ و فرودگاه‌هایی که دارای آب‌وهوای بد هستند و به منظور افزایش راهنمایی و ایمنی تاکسی کردن نصب شده‌اند. برخلاف چراغ‌های آبی که برای شناسایی لبه‌های تاکسی استفاده می‌شود، چراغ‌های وسط سبز رنگ، بسیار روشن و نورانی هستند و خلبانان می‌توانند در بدترین شرایط آب و هوایی، روز یا شب، آنها را ببینند و از آنها پیروی کنند.
چراغ‌های درون زمین دارای محفظه‌های فلزی محکمی هستند که با سطح باند هم‌طراز شده‌اند و فقط قسمت کوچکی از آنها از سطح زمین بیرون زده است. این چراغ‌ها در چند سانتی‌متری سمت چپ یا راست خط مرکزی باند نصب شده‌اند.
علائم تاکسی‌وی
علائم زرد و سیاه مسیرهای تاکسی را مشخص می‌کنند. یک پس‌زمینه سیاه با کاراکترهای زرد ( A3 ) مشخص می‌کند که هواپیما در کدام تاکسی‌وی است. پس‌زمینه زرد با کاراکترهای سیاه ( A4 ) یک گذرگاه عبور را مشخص می‌کند.
علائم قرمز ( 31R ) همیشه نشان‌دهنده باند است. رنگ قرمز به خلبانان یادآوری می‌کند که بدون اجازه کنترل‌کننده ترافیک هوایی اقدامی نکنند.
چراغ‌های محافظ باند (Runway Guard Lights)
در سال‌های اخیر، چراغ‌های جدیدی به منظور افزایش ایمنی اضافه شده‌اند. یکی از برجسته‌ترین آنها چراغ‌های Runway Guard است که از سال 1995 بکار گرفته شده است. این چراغ‌های چشمک‌زن کهربایی به خلبانان هشدار می‌دهند که در حال تاکسی بسوی باند فرودگاه هستند.
چراغ Runway Guard یک واحد چراغ چشمک‌زن دوگانه است. هر کجای تاکسی‌وی که در هر دو طرف آن یکی از این چراغ‌ها نصب شده باشد به معنای آن است که هواپیما باید متوقف شود و عبور از آنها و رفتن روی باند نیاز به اجازه از کنترل ترافیک هوایی فرودگاه دارد.
علاوه بر این واحدهای چشمک‌زن دوگانه، چراغ‌هایی نیز در داخل زمین و روی خط نگهدارنده باند فرودگاه نصب می‌شوند. این سیستم در شرایط دید کم واقعاً مفید است.
چراغ‌های قرمز نوار توقف (Red Stop Bar Lights)
چراغ‌های Stop Bar قرمز (که به عنوان چراغ‌های وضعیت باند نیز شناخته می‌شوند) یکی دیگر از تازه‌واردان خانواده روشنایی تاکسی‌وی است. به منظور کاهش خطر تصادفات مرگبار باند، چراغ‌های Stop Bar در بسیاری از فرودگاه‌های جهان نصب می‌شوند.
این چراغ‌ها در امتداد Hold-Short قرار می‌گیرند و به طور خودکار روشن و خاموش می‌شوند. برخلاف چراغ‌های محافظ زرد که به معنی "احتیاط" هستند، چراغ‌های Stop Bar قرمز به معنای «ایست» هستند. روشن بودن این چراغ‌ها به معنای این است که باند فرودگاه دارای ترافیک بوده و هواپیماهایی در آن در حال تیک‌آف یا لندینگ هستند. چراغ‌ها باید پیش از حرکت کردن هواپیما خاموش شده باشند.
چراغ‌های باند
باند فرودگاه‌ها برای انجام عملیات نشست و برخاست هواپیما در شرایط دید کم و هوای بد دارای چراغ‌های زیادی است. همه باند‌ها پیکربندی نور یکسانی ندارند و بسته به شرایط آب‌وهوایی، فرودگاه‌ها به یک سیستم روشنایی کامل یا محدودتر احتیاج دارند.
ـ چراغ‌های لبه باند (Runway Edge Lights): چراغ‌هایی هستند که در کناره‌های باند نصب شده و لبه‌های چپ و راست باند را مشخص می‌کنند. فاصله هر چراغ تا چراغ بعدی 200 پا بوده و رنگ نور آنها در درجه اول سفید است. نور این چراغ‌ها در 2000 پایی آخر باند فرودگاه زرد رنگ هستند تا خلبانان بدانند که به پایان باند نزدیک می‌شود.
ـ چراغ‌های آستانه و پایان باند (Runway Threshold and End Lights): ابتدای قسمت قابل استفاده باند با ردیف چراغ‌های آستانه سبز رنگ مشخص شده است. چراغ‌های قرمز نیز انتهای باند را مشخص می‌کند.
ـ چراغ‌های شناسایی باند (REILs): برای برجسته‌سازی بیشتر شروع باند، دو چراغ چشمک‌زن بسیار نورانی در دو طرف آستانه باند نصب شده است. این چراغ‌ها روشن هستند و در هوای خوب از کیلومترها دورتر دیده می‌شوند. این چراغ‌ها حتی در هنگام کروز هواپیما در ارتفاع 35000 پایی نیز قابل مشاهده هستند.
ـ چراغ‌های خط مرکزی باند (Runway Centerline Lights): باند فرودگاه برای عملیات در دید کم دارای چراغ‌هایی از نوع کفی و نصب‌شده در محور مرکزی باند در هر 50 پا است که به خلبانان کمک می‌کند تا در هنگام برخاستن و فرود بتوانند جهت را بدرستی کنترل کنند. در ابتدای باند این چراغ‌ها به رنگ سفید، از 3000 پایی انتهای باند، بصورت یک در میان قرمز و سفید و از 1000 پایی انتهای آن به رنگ قرمز هستند.
ـ چراغ‌های آغاز تاکسی‌وی (Taxiway Lead-off Lights): برای اینکه خلبانان پس از فرود، بهتر بتوانند تاکسی‌وی را پیدا کنند، در آغاز تاکسی‌وی، چراغ‌هایی از نوع کفی در محور مرکزی باند و بصورت متناوب به رنگ سبز و زرد نصب شده است. این چراغ‌ها به خدمه پرواز کمک می‌کند سریع‌تر از باند فرودگاه خارج شوند.
چراغ‌های اپروچ
لابد هنگام رانندگی در نزدیکی یک فرودگاه، چراغ‌های زیادی را که بر سر تیرک‌هایی نارنجی‌رنگ و در نزدیکی باند فرودگاه نصب شده‌اند را دیده‌اید. این چراغ‌ها بخشی از سیستم روشنایی اپروچ هستند.
پیکربندی‌های مختلفی برای چراغ‌های اپروچ وجود دارد. طرح‌ها همچنین در مناطق مختلف دنیا نیز ممکن است متفاوت باشد. هدف از تمام آنها یکسان است: علائم بصری لازم برای هم‌راستا کردن صحیح هواپیما جهت فرود در هنگام هوای بد.
تصویر متحرک نمونه‌ای از چراغ‌های ALSF-2 است. نام کامل آن "Approach Lighting System with Sequenced Flashing Lights – Configuration 2 یا سیستم روشنایی اپروچ با چراغ‌های چشمک‌زن متوالی - پیکربندی 2" است.
چراغ‌های محدوده فرود (Touchdown Zone Lights)
چراغ‌های اپروچ، خلبانان را به سمت چراغ‌های محدوده فرود (TDZL) در باند فرودگاه راهنمایی می‌کنند.
چراغ‌های محدوده فرود شامل 30 ردیف شش‌تایی چراغ سفید است که در دو طرف خط مرکزی باند و در 3000 پایی ابتدای آن وجود دارد. این 180 چراغ درون زمین نصب شده‌اند و هدف از نصب این چراغ‌ها آن است که به خلبانان اطمینان بدهد که در محدوده مناسب برای نشاندن هواپیما بر روی زمین قرار داشته و دسترسی کافی به ادامه باند جهت توقف هواپیما را دارند. اگر هواپیمایی از این ناحیه فراتر رود، نباید بر روی زمین نشسته و می‌بایست مجددا اوج‌گیری (Go Around) کرده و برای بار دوم پروفایل فرود را اجرا کند.
چراغ‌های پاپی (PAPI)
پاپی مخفف Precision Approach Path Indicator است. پاپی مجموعه‌ای از چهار پروژکتور است که هرکدام دارای یک چراغ سفید، فیلتر قرمز و لنزهای دقیقاً تنظیم شده است.
این چراغ‌ها نشان‌دهنده شیب صحیح زاویه فرود به خلبان می‌باشند. چراغ‌های پاپی دارای چهار یونیت بوده و سمت چپ (یا راست) باند نصب می‌شوند. این چراغ‌ها به وسیله تفکیک طیف نوری که ایجاد می‌کنند، زاویه صحیح فرود را به خلبان نشان می‌دهند. یعنی اگر خلبان دو یونیت نزدیک به باند را قرمز و دو یونیت دورتر را سفید ببیند متوجه درستی زاویه فرود می‌شود.
اگر تعداد چراغ‌های قرمز بیشتر بود، یعنی زاویه فرود کمتر از نرمال است و ارتفاع هواپیما پایین‌تر از حد مجاز بوده و خلبان می‌بایست با بالا کشیدن یوک و اصلاح زاویه، از برخورد هواپیما با زمین (قبل از رسیدن به باند) جلوگیری کند.
همچنین اگر تعداد یونیت‌های سفید بیشتر بود، یعنی زاویه فرود بیشتر از نرمال است و ارتفاع هواپیما بالاتر از حد مجاز بوده و خلبان می‌بایست با کاهش ارتفاع و پایین دادن یوک و اصلاح زاویه فرود، از دست دادن طول باند و خروج احتمالی از باند را منتفی سازد.
چراغ بیکن گردان (Rotating Beacon)
بسیاری از فرودگاه‌ها دارای چراغ گردانی به نام «بیکن» هستند. این چراغ در مکانی بلند به طوری که هیچ‌چیز مانع دید آن نشود (معمولا بالای برج مراقبت) نصب شده و موقعیت فرودگاه را به خلبان نشان می‌دهد و به او کمک می‌کند تا در شب هم بتواند پرواز با دید (VFR) انجام دهد. معمولا این چراغ ـ بسته به وضعیت هوا ـ از فاصله 10 مایلی فرودگاه قابل مشاهده است.
این چراغ در فرودگاه‌های غیر نظامی به رنگ سفید و سبز، به طور متناوب 24 الی 30 مرتبه در دقیقه چشمک می‌زند ولی در فرودگاه‌های نظامی به ازای هر دو چراغ سفید چشمک‌زن٬ یک چراغ سبز چشمک می‌زند.
مطالب مرتبط:
ـ آشنایی با چراغ‌های هواپیما
ـ علایم و نشانه‌های باند پرواز
ـ معرفی تجهیزات پشتیبانی زمینی فرودگاهی
ـ واحدهای سرویس‌دهی به هواپیما روی زمین
