معرفی ناوگان فوکر 28 در ایران
به دنبال موفقیت شرکت فوکر در تولید هواپیمای توربوپراپ F27 فرندشیپ این شرکت تصمیم به تولید یک هواپیمای توربوجت با استفاده از تجربیات F27 و با افزایش تعداد صندلیها از 50 به 65 گرفت. در آوریل 1962 شرکت فوکر رسما راهاندازی خط تولید F28 فلوشیپ را اعلام کرد.
در 1967/05/09 نمونه اولیه F28-1000 نخستین پرواز خود را انجام داد و این شرکت توانست در 1969/02/24 گواهینامه تولید این هواپیما را دریافت نماید.
پس از ورود به خدمت، فوکر انواع مختلفی از F28 را توسعه داد. مدل F28-2000 دارای طول بدنه بیشتری است که میتواند 79 مسافر را در خود جای دهد. مدل F28-4000 دارای موتورهای کمصداتر Rolls-Royce Spey 555-15H ، طراحی مجدد کابین و بالهای اصلاحشده و ظرفیت صندلی بیشتر تا 85 مسافر شد. در سال 1987 به دنبال معرفی هواپیماهای جدید فوکر 70 و فوکر 100 تولید این هواپیما متوقف شد. در مجموع 241 فروند از انواع مدلهای مختلف این هواپیما تولید شد.
کابین فوکر 28 مدل 4000 با ظرفیت حداکثر 85 صندلی
مدلها
ـ F-28-1000: مدل اولیه با بدنه کوتاه و ظرفیت 65 مسافر.
ـ F-28-1000C: مدل تبدیلپذیر به مسافربری یا ترابری با تعبیه درب کارگو روی بدنه.
ـ F-28-2000: بدنه طولانیتر با ظرفیت مسافر بیشتر.
ـ F-28-3000: بدنه کوتاه با موتور جدید.
ـ F-28-4000: بدنه طولانیتر با موتور جدید و با ظرفیت 85 نفر.
ـ F-28-5000: قرار بود با بدنه کوتاهتر از مدل 3000 و افزایش دهانه بال برای باندهای کوتاه ساخته شود که متوقف شد.
ـ F-28-6000: بدنه طولانیتر از مدل 4000 با افزایش دهانه بال که تعداد محدودی از آن ساخته شد.
ـ F-28-6600: ساخته نشد.
مشخصات
فوکر F28 دارای دو موتور توربوفن در انتهای بدنه است. مدل 1000 و 2000 این هواپیما از موتور Rolls-Royce Spey Mk 555-15 و مدل 3000 و 4000 از موتور قویتر Rolls-Royce Spey RB.183 Mk 555-15H بهره میبرد.
ـ فاصله نوک دو بال: 23.6 متر [مدل 1000 و 2000] و 25.07 متر [مدل 4000 و 6000]
ـ طول: 27.4 متر [مدل 1000 و 3000] و 29.6 متر [مدل 2000 و 4000]
ـ ارتفاع: 8.47 متر [همه مدلها] منبع: وبلاگ طیاره
ـ ظرفیت مسافر: 65 نفر [مدل 1000 و 3000] و 79 نفر [مدل 2000] و 85 نفر [مدل 4000]
ـ حداکثر وزن هنگام تیکآف: 29,480 کیلوگرم [مدل 1000 و 2000] و 33,110 کیلوگرم [مدل 4000 و 6000]
ـ ظرفیت بنزین: 13,040 لیتر [همه مدلها]
ـ حداکثر سرعت: 848 کیلومتر بر ساعت [مدل 1000 و 2000] و 808 کیلومتر بر ساعت [مدل 3000 و 4000]
ـ سقف پرواز: 35,000 پا (10.7 کیلومتر) [همه مدلها]
ـ محدوده پرواز: 1,700 کیلومتر [مدل 1000 و 2000 و 3000] و 2,800 کیلومتر [مدل 4000]
ـ طول باند مورد نیاز برای تیکآف: 1,676 متر [همه مدلها]
تنها کاربر فوکر 28 در ایران شرکت هواپیمایی پارسایر بود که تعدادی از این هواپیما را بصورت اجاره وارد کشور کرد و با ادغام این شرکت با سه شرکت هواپیمایی ایر تاکسی، ایر سرویس و هور آسمان و تشکیل شرکت هواپیمایی آسمان (شرکت خدمات هوایی کشور آسمان) در سال 1359، شرکت جدید نیز چند فروند از این هواپیما خریداری کرد.
EP-PBA (Fokker F-28-1000)I
این طیاره با شماره سریال 11052 ساخته شد و نخستین پرواز خود را در 1972/05/15 انجام داد. از 1972/05/29 با رجیستر D-AGAE در شرکتهای آلمانی Germanair و Itavia و Bavaria Germanair پرواز کرد.
شرکت پارسایر (که بعدها با ادغام در سه شرکت دیگر، هواپیمایی آسمان را تشکیل دادند) در 1977/07/26 [مطابق با 4 مرداد 1356] به مدت یک سال این هواپیما را با رجیستر EP-PBA از شرکت فوکر اجاره کرد.
پس از خروج از ایران برای چند شرکت فرانسوی، گامبیایی و گینه استوایی نیز پرواز کرد و سرانجام در نوامبر 2007 بازنشسته و با رجیستر C5-ADF در فرودگاه Modibo Keita کشور مالی زمینگیر شد.
پرواز برای پارسایر
زمینگیری در کشور مالی
EP-PBB (Fokker F-28-6000)I
این طیاره با شماره سریال 11093 ساخته شد و نخستین پرواز خود را در 1975/10/06 انجام داد. شرکت فوکر هواپیما را در 1976/08/13 برای چند ماه با رجیستر PH-ZBL به شرکت سوئدی Linjeflyg اجاره داد.
سپس شرکت پارسایر (که بعدها با ادغام در سه شرکت دیگر، هواپیمایی آسمان را تشکیل دادند) در 1977/06/30 [مطابق با 9 تیر 1356] به مدت چهار سال این هواپیما را با رجیستر EP-PBB از شرکت فوکر اجاره کرد. منبع: وبلاگ طیاره
پس از خروج از ایران برای سه شرکت هلندی، موریتانیایی و کنیایی نیز پرواز کرد و بازنشسته شد.
آماده جهت اجاره به پارسایر
EP-PBF (Fokker F-28-1000)I
این طیاره با شماره سریال 11003 ساخته شد و نخستین پرواز خود را در 1967/10/20 انجام داد. از 1969/04/15 برای چند شرکت ایتالیایی، نروژی، غنایی، نیجریهای، گابنی، هلندی و انگلیسی پرواز کرد.
شرکت پارسایر در 1979/08/22 [مطابق با 31 مرداد 1358] این هواپیما را با رجیستر EP-PBF از شرکت فوکر اجاره کرد. چند ماه بعد با ادغام این شرکت با سه شرکت دیگر و تشکیل شرکت خدمات هوایی کشور آسمان، هواپیما برای چند ماه دیگر از مالک جدید (شرکت TAT فرانسه) اجاره شد. هواپیما در مجموع کمتر از دو سال در ایران پرواز کرد. منبع: وبلاگ طیاره
پس از خروج از ایران برای چند شرکت فرانسوی و آفریقایی نیز پرواز کرد و سرانجام در جولای 2001 بازنشسته و با رجیستر TZ-ASH در فرودگاه Modibo Keita کشور مالی زمینگیر شد.
آمادهسازی جهت اجاره به پارسایر
پرواز برای آسمان با رجیستر و رنگآمیزی شرکت فرانسوی اجارهدهنده
بازنشستگی و از رده خارج شدن
EP-PBG (Fokker F-28-6000)I
این طیاره با شماره سریال 11092 ساخته شد و نخستین پرواز خود را در 1975/07/10 انجام داد. شرکت فوکر هواپیما را از 1976/07/30 با رجیستر PH-SIX به شرکتهای سوئدی Linjeflyg و هلندی NLM Cityhopper و لیبیایی Libyan Arab Airlines اجاره داد.
شرکت پارسایر به دنبال اجاره این هواپیما بود و رجیستر EP-PBG نیز برای آن در نظر گرفته شده بود، اما با ادغام این شرکت در سه شرکت دیگر و تشکیل شرکت خدمات هوایی کشور آسمان، شرکت جدید در 1980/07/26 [مطابق با 4 مرداد 1359] به مدت هفت ماه این هواپیما را با رجیستر PH-SIX از شرکت فوکر اجاره کرد.
پس از خروج از ایران مجددا به Linjeflyg بازگشت و سپس در 1983/12/15 با رجیستر 5T-CLF به Air Mauretanie اجاره داده شد تا اینکه در 1994/07/01 هنگامی که با 89 مسافر و 4 خدمه از نواکشوط موریتانی قصد نشستن در فرودگاه تجکجه این کشور را داشت، از باند خارج شده و پس از برخورد با صخره متلاشی شد. بر اثر این سانحه، 4 خدمه و 76 مسافر هواپیما کشته شدند.
آمادهسازی جهت اجاره به پارسایر
خروج از باند و متلاشی شدن
EP-PAS (Fokker F-28-1000)I
این طیاره با شماره سریال 11027 ساخته شد و نخستین پرواز خود را در 1971/02/18 انجام داد. تا سال 1977 برای دو شرکت آلمانی و ایتالیایی پرواز کرد. سپس شرکت پارسایر (که بعدها با ادغام در سه شرکت دیگر، هواپیمایی آسمان را تشکیل دادند) در 1977/03/08 [مطابق با 17 اسفند 1355] به مدت چهار ماه این هواپیما را با رجیستر EP-PAS از شرکت فوکر اجاره کرد.
هواپیما پس از خروج از ایران در چند شرکت اروپایی و آفریقایی پرواز کرد تا اینکه در سال 2000 بازنشسته و با رجیستر 5V-TPO در فرودگاه Modibo Keita کشور مالی زمینگیر شد.
بازنشسته در کشور مالی
EP-PAT (Fokker F-28-4000)I
این طیاره با شماره سریال 11164 ساخته شد و نخستین پرواز خود را در 1981/01/12 انجام داد. دو ماه و نیم بعد، هواپیمایی آسمان این فوکر را در 1981/04/12 [مطابق با 23 فروردین 1360] خریداری کرده و پس از مدتی رجیستر آن را به EP-PAT تغییر داد.
هواپیما در سال 1383 بازنشسته شد و هماکنون از آن جهت تمرین یگان حفاظت هواپیمایی سپاه استفاده میشود.
آمادهسازی جهت تحویل به آسمان با لوگوی اولیه این شرکت که اندکی بعد تغییر کرد
آبان 1367 ـ سوختگیری در فرودگاه زوریخ ؛ در مسیر بازگشت به ایران پس از تعمیر اساسی
سال 1386 ـ بازدید رئیس وقت قوه قضائیه از نمایشگاه دستاوردهای سپاه حفاظت هواپیمایی
EP-PAU (Fokker F-28-4000)I
این طیاره با شماره سریال 11166 ساخته شد و نخستین پرواز خود را در 1981/02/19 انجام داد. سه ماه و نیم بعد، هواپیمایی آسمان این فوکر را در 1981/06/06 [مطابق با 16 خرداد 1360] خریداری کرده و پس از مدتی رجیستر آن را به EP-PAU تغییر داد.
در 28 تیر 1379 هنگام فرود در فرودگاه اهواز با 84 مسافر و 4 خدمه، به دلیل حداقل شرایط دید دچار هارد لندینگ شد که خوشبختانه کسی آسیب جدی ندید و با اعزام تیم مهندسی از تهران پس از مدتی تعمیر شد، اما هرگز وضعیت ایدهآلی پیدا نکرد.
هواپیما در سال 1383 بازنشسته شد و هماکنون بدنه آن در گوشهای از دانشکده صنعت هواپیمایی کشوری در فرودگاه مهرآباد پارک شده است. منبع: وبلاگ طیاره
با رجیستر موقت شرکت سازنده و پیش از تحویل به ایران
فرودگاه اسخیپول هلند ـ بازگشت به شرکت فوکر جهت نصب پنلهای جدید بدنه
پارک در دانشکده هواپیمایی
EP-PAV (Fokker F-28-1000)I
این طیاره با شماره سریال 11070 ساخته شد و نخستین پرواز خود را در 1973/06/22 انجام داد. چهارده سال برای Turkish Airlines پرواز کرد و سپس توسط شرکت فرانسوی TAT خریداری شد. مدتی نیز به یک شرکت کانادایی و یک شرکت از گینهنو اجاره داده شد.
هواپیمایی آسمان در ژانویه 1992 [مطابق با دیماه 1370] این فوکر را با رجیستر F-GIAJ توسط شرکت فرانسویTAT اجاره کرد. مدتی بعد رجیستر آن به EP-PAV تغییر یافت و سرانجام در 20 مهر 1373 سیوپنج دقیقه پس از تیکآف از فرودگاه اصفهان به مقصد تهران بر فراز ارتفاعات کرکس سقوط کرده و 66 سرنشین آن (59 مسافر و 7 خدمه) کشته شدند. توضیحات کامل درباره این سانحه
متلاشی شدن هواپیما پس از سقوط
EP-PAX (Fokker F-28-1000C)I
این طیاره با شماره سریال 11102 ساخته شد و نخستین پرواز خود را در 1976/02/06 انجام داد. شرکت Air Gabon هواپیما را بیش از یازده سال با رجیستر TR-LTS در اختیار داشت. سپس در 1987/12/18 توسط شرکت فرانسوی TAT خریداری شده و رجیستر آن به F-GEXX تغییر یافت. از مارس 1988 تا پایان سال 1989 با همان رجیستر به Air Reunion اجاره داده شد و مجددا به شرکت فرانسوی بازگشت.
هواپیمایی آسمان در فوریه 1993 [مطابق با بهمن 1371] ابتدا این فوکر را پس از انجام تعمیرات اساسی در دینارد فرانسه اجاره و یک سال و نیم بعد با رجیستر EP-PAX خریداری کرد.
با بازنشسته شدن هواپیماهای فوکر 28 آسمان در سال 1383، این هواپیما در فرودگاه مهرآباد زمینگیر شد. مدتی نیز از بدنه آن برای تمرینات مانورهای آتشنشانی و ایمنی فرودگاه مهرآباد استفاده شد.
EP-PAZ (Fokker F-28-1000)I
این طیاره با شماره سریال 11104 ساخته شد و نخستین پرواز خود را در 1976/04/01 انجام داد. هواپیما به مدت بیش از چهارده سال با رجیستر TR-LTR در اختیار دولت گابن قرار داشت. سپس در آگوست 1990 توسط شرکت فرانسوی TAT خریداری شده و ضمن تغییر رجیستر به F-GIAK در اختیار Air France قرار گرفت.
هواپیمایی آسمان در فوریه 1993 [مطابق با بهمن 1371] ابتدا این فوکر را برای دولت ایران اجاره کرد و دو سال بعد با رجیستر EP-PAZ به ملکیت خود درآورده و وارد ناوگان مسافری خود کرد.
بدنه هواپیما پس از بازنشستگی به قم منتقل شد و قرار بود از آن به عنوان رستوران هوایی استفاده شود، ولی این اتفاق نیفتاد و همچنان در بوستان غدیر این شهر به حال خود رها است.
بدنه هواپیما در بوستان غدیر قم
EP-ASE (Fokker F-28-4000)I
این طیاره با شماره سریال 11135 ساخته شد و نخستین پرواز خود را در 1978/10/10 انجام داد. مدت هفت ماه با رجیستر PH-ZBT در اختیار فوکر بود. یک سال بعد را با رجیستر G-JCWW در انگلستان پرواز کرد و سپس در 1980 توسط یک شرکت فرانسوی خریداری شده و رجیستر آن به F-GDFD تغییر یافت. از مارس 1983 به TAT دیگر شرکت فرانسوی منتقل شد و این شرکت نیر هواپیما را در اختیار Air France قرار داد.
هواپیمایی آسمان در آوریل 1994 [مطابق با فروردین 1373] این فوکر را ابتدا با رجیستر قدیمی فوکرهای پارسایر EP-PBI در اختیار گرفت. سپس در مهر 1376 هواپیما مجددا به رجیستر فرانسوی خود F-GDFD بازگشت و نهایتا در سال 1378 رجیستر EP-ASE برای آن ثبت شد.
این هواپیما پس از بازنشستگی به نمایشگاه هوایی تهران منتقل و هماکنون نیز در آنجا پارک شده است.
پارک در نمایشگاه هوایی
کابین هواپیما
کاکپیت این هواپیما تنها جای دو صندلی دارد
EP-ASF (Fokker F-28-4000)I
این طیاره با شماره سریال 11144 ساخته شد و نخستین پرواز خود را در 1979/04/06 انجام داد. شرکت فوکر هواپیما را از 1979/07/21 با رجیستر 5N-ANV به Nigeria Airways اجاره داد. سپس از آگوست 1985 با رجیستر F-GDUZ به شرکت فرانسوی TAT واگذار شد. منبع: وبلاگ طیاره
هواپیمایی آسمان از مارس 1994 [مطابق با اسفند 1372] این فوکر را با ابتدا با رجیستر EP-PBJ در اختیار گرفت. سپس در سال 1379 برای مدتی رجیستر هواپیما به F-GDUZ بازگشت و مجددا در اردیبهشت 1380 رجیستر هواپیما به EP-ASF تغییر یافت.
با خروج از خدمت هواپیماهای فوکر 28 آسمان در سال 1383، این هواپیما پس از مدتی پارک در فرودگاه مهرآباد، به شرکت صنایع هواپیماسازی ایران (هسا) در اصفهان منتقل شد و در سال 1399 به همت هتل دریایی ترنج کیش این هواپیما به این جزیره زیبا منتقل شد و قرار است بدنه آن در خلیج فارس غرق شده و سایتی برای غواصان و گردشگران شود.
فرودگاه وین ـ در مسیر ورود به ایران
فرودگاه بیرجند
انتقال بدنه به جزیره کیش
همچنین شرکت ایرانایر از ششم تا 29 مهر 1350 یک فروند فوکر 28 با رجیستر PH-FPT را از شرکت فوکر اجاره کرده بود. این هواپیما یک سال بعد در حالی که توسط خطوط هوایی نیجریه اجاره شده بود، به علت خارج شدن از باند، آسیب دیده و علیرغم سن کمتر از دو سال، از رده خارج شد.