معرفی ناوگان توپولف 154 در ایران ـ قسمت اول

‌‌

(توجه: این مطلب به دلیل طولانی بودن، در سه بخش تنظیم شده است. در بخش اول، توپولف‌های ملکی ایران و در بخش‌های دوم و سوم توپولف‌های استیجاری در ایران بررسی شده‌اند.)

‌‌

استفاده از این مطلب تنها با ذکر منبع مجاز است

‌‌«توپولف باز هم سانحه داد»، «پرنده مرگ»، «اتوبوس مرگ هوایی»، «توپولف مرگ»، «کفن پرنده» ...

اینها توصیفاتی است که درباره یکی از موفق‌ترین هواپیماهای تجاری ساخت شوروی سابق و روسیه فعلی در فضای ذهنی تعداد زیادی از مردم ایران وجود دارد. این مطالب از وبلاگ طیاره کپی شده است.

توپولف 154 (Tupolev Tu-154) یک هواپیمای سه موتوره میان‌برد است که نخستین‌بار در 4 اکتبر 1968 میلادی به پرواز درآمد و سرویس‌دهی آن به صورت رسمی در 7 فوریه 1972 انجام شد.

شرکت توپولف در کل تعداد 1026 فروند از این نوع جت را ساخت که کمتر از 100 فروند از آنها در زمان‌های مختلف به نوعی در اختیار شرکت‌های ایرانی بودند. همچنین، از سال 1968 تاکنون 39 حادثه مرگبار توپولف 154 در سراسر جهان رخ داد که بیشتر آنها به علت عوامل مرتبط با هواپیما یا استفاده گسترده از آن در شرایط سخت صورت گرفته است و 4 مورد از این 39 مورد در ایران اتفاق افتاده است.

‌‌
مشخصات فنی

ـ موتور هواپیما: Kuznetsov NK-8 برای مدل‌های Tu-154A ، Tu-154 و Tu-154B و همچنین موتور Soloviev D-30KU در مدل Tu-154M
ـ حداکثر سرعت: 975 کیلومتر بر ساعت
ـ برد پروازی: 6600 کیلومتر (با ماکزیمم سوخت)
ـ فاصله دو سر بال‌ها: 37.55 متر
ـ مساحت سطح بال‌ها: 201.5 مترمربع
ـ طول هواپیما: 48 متر
ـ ارتفاع: 11.4 متر
ـ قابلیت حمل مسافر: بین 158 تا 180 مسافر در مدل‌های مختلف
ـ حداکثر سوخت: 49700 لیتر

در ایران، شرکت‌های هواپیمائی ایران ایرتور، تابان، آریا، کیش‌ایر، قشم‌ایر، ارم‌ایر، ماهان، زاگرس، آسمان و هواپیمایی کاسپین از مدل Tu-154M این هواپیما استفاده می‌کردند اما در آخرین روزهای حضور این پرنده در ایران، فقط شرکت‌های ایرتور، کاسپین، کیش‌ایر و تابان کاربر این هواپیما بودند. این مطالب از وبلاگ طیاره کپی شده است.

به دنبال وقوع سوانح متعدد این هواپیما در ایران و ذهنیت منفی مردم که در ابتدای این مطلب اشاره شد و پس از سانحه سقوط توپولف کاسپین در قزوین در تیر ماه 1388، به دستور رئیس وقت سازمان هواپیمایی کشوری، پرواز توپولف 154 از روز 30 بهمن 1389 در ایران ممنوع و این هواپیماها برای همیشه زمینگیر شدند. این ممنوعیت در حالی صورت گرفت که در آن ایام تعداد 22 فروند هواپیمای توپولف 154 که همگی در ملکیت شرکت‌های هواپیمایی داخلی بودند در ایران وجود داشت که سه فروند توپولف شرکت هواپیمایی ارم با تعلیق مجوز فعالیت این شرکت، از قبل در فرودگاه مهرآباد زمینگیر شده بود و شرکت ایرتور نیز که بزرگ‌ترین بهره‌بردار این هواپیما در ایران بود و در آن تاریخ 13 فروند از این هواپیماها را در ملکیت خود داشت، پیش از صدور این دستور و با ورود دو فروند هواپیمای MD به ناوگان خود، دو فروند از سیزده فروند توپولف خود را از ناوگان خارج کرده بود.

بر این اساس، با صدور این دستور، تعداد هفده فروند هواپیمای توپولف Tu-154 شامل یازده فروند متعلق به ایرتور، دو فروند متعلق به کیش‌ایر، سه فروند متعلق به کاسپین و یک فروند متعلق به تابان به پارکینگ منتقل شده و پرونده پرواز تجاری این هواپیما در ایران با 446 کشته برای همیشه بسته شد.

از نکات حاشیه‌ای ممنوعیت پرواز توپولف می‌توان به اظهارنظر مرحوم حمید بهبهانی، وزیر وقت وزارتخانه راه و ترابری در آبان‌ماه 89 اشاره کرد که در همایشی در جزیره کیش از شرکت‌های هواپیمایی خواسته بود از توپولف برای صادرات سبزی استفاده کنند.

‌‌
توپولف‌های ملکی ایران

هواپیمایی ایرتور

EP-MBQ
این طیاره در اواخر سال 1992 با سریال 0931 و شماره کارخانه 92A-931 ساخته شد و در سال 1993 با رجیستر RA-85749 به شرکت روسی Aerokuzbass تحویل داده شد.
از 2001/02/21 [مطابق با 3 اسفند 1379] با رجیستر EP-MBM و به مدت کمتر از دو و نیم سال به اجاره هواپیمایی ایرتور درآمد.
در اواخر تیر 1382 جهت مقدمات خرید هواپیما به روسیه بازگشت و نهایتا از 20 آبان همان سال و این‌بار با رجیستر EP-MBQ بصورت اجاره به شرط تملیک وارد کشور شده و تا 30 بهمن 1389 که پرواز توپولف 154 در ایران ممنوع شد برای ایرتور پرواز کرد. این پرنده هم‌اکنون در فرودگاه مهرآباد زمینگیر است.

‌‌

در حال آماده شدن برای پرواز مشهد ـ تهران

‌‌

EP-MBT
این طیاره در سال 1992 با سریال 0930 و شماره کارخانه 92A930 ساخته شد و در 15 اکتبر همان سال با رجیستر RA-85747 به شرکت روسی Aerokuzbass تحویل داده شد.
از 2002/07/24 [مطابق با 2 مرداد 1381] با رجیستر EP-EAD به اجاره هواپیمایی آریا درآمد و سپس در 25 آذر 1384 توسط شرکت ایرتور بصورت اجاره به شرط تملیک خریداری شد و تا 30 بهمن 1389 که پرواز توپولف 154 در ایران ممنوع شد برای این شرکت پرواز کرد. این پرنده هم‌اکنون در فرودگاه مهرآباد زمینگیر است. این مطالب از وبلاگ طیاره کپی شده است.

در اجاره هواپیمایی آریا

‌‌

خریداری توسط ایرتور

‌‌‌

‌‌

EP-MCL
این طیاره در سال 1991 با سریال 0880 و شماره کارخانه 91A880 ساخته شد و در 10 آگوست همان سال با رجیستر CCCP-85705 به شرکت Aeroflot تحویل داده شد.
یک سال بعد در 1992/08/28 [مطابق با 6 شهریور 1371] با رجیستر EP-ITB به اجاره ایرتور درآمد و پس از دو سال پرواز، در شهریور 1373 ایران را ترک کرد. در 21 اسفند 1374 مجددا توسط ایرتور اما با رجیستر EP-MAI اجاره و وارد کشور شده و دو سال دیگر برای این شرکت پرواز کرد.
در اسفند 1376 ایران را ترک و برای بار سوم، در 16 اسفند 1378 با رجیستر EP-MBH توسط ایرتور اجاره شد و این بار بیش از چهار سال در ایران ماند تا اینکه در آبان 1383 به روسیه بازگشت.
هواپیما برای چهارمین مرتبه و البته این بار بصورت اجاره به شرط تملیک خریداری شده و در 25 آذر 1384 با رجیستر EP-MCL برای ایرتور وارد کشور شد و تا 30 بهمن 1389 که پرواز توپولف 154 در ایران ممنوع شد در ناوگان این شرکت باقی ماند. این پرنده هم‌اکنون در فرودگاه مهرآباد زمینگیر است.

دومین حضور در ایران با رجیستر EP-MAI

‌‌

خریداری توسط ایرتور

‌‌

در حال چک در مسکو

‌‌

کابین هواپیما

‌‌

انجام چک در مهرآباد

‌‌

تصویری منحصربفرد از جک‌آپ این توپولف

‌‌

ایام زمینگیری در مهرآباد

‌‌

EP-MCM
این طیاره در اواخر سال 1992 با سریال 0940 و شماره کارخانه 92A940 ساخته شد در 12 دسامبر همان سال با رجیستر RA-85758 به شرکت روسی Aerokuzbass تحویل داده شد.
در 1998/09/08 [مطابق با 17 شهریور 1377] هواپیمایی قشم این توپولف را با رجیستر EP-TQE و بصورت اجاره وارد کشور کرده و کمتر از سه سال برای این شرکت پرواز کرد. در سال 1380 برای مدت کوتاهی با رجیستر EP-EAQ در هواپیمایی آریا خدمت کرد و سپس در همان سال با رجیستر EP-MBN به اجاره شرکت ایرتور درآمد.
هواپیما تا سال 1386 با همین رجیستر برای ایرتور پرواز می‌کرد تا اینکه در این سال رجیستر آن به EP-MCM تغییر یافت.
در 16 مرداد 1387 در فرودگاه مسكو دچار یک آسیب جدی شد. هواپیما که روز قبل از آن قرار بود پرواز مسکو به تهران شرکت ایران‌ایر را انجام دهد، هنگام تاکسی و خروج از اپرون، چرخ‌های جلو هواپیما دچار نقص فنی می‌شود. با لغو پرواز و زمینگیر شدن هواپیما، روز بعد این توپولف جهت تعمیر تحویل شركت ائروفلوت روسیه می‌شود. هنگامی که هواپیما روی جک بوده، ناگهان جک در رفته و هواپیما آسیب شدیدی می‌بیند.
بر اثر این حادثه هواپیما به مدت یک سال در مسکو زمینگیر شد. سپس به ایران بازگشت و تا زمان زمینگیری توپولف‌ها در ایران در ناوگان ایرتور باقی بود و در 24 اسفند 1389 شرکت هسا به عنوان مالک جدید ایرتور این هواپیما را به فرودگاه اختصاصی خود در شاهین‌شهر اصفهان منتقل کرد.

در اجاره هواپیمایی قشم

‌‌

پرواز برای ایرتور با رجیستر EP-MBN

‌‌

تغییر رجیستر به EP-MCM

‌‌

یک سال زمینگیری در مسکو

‌‌

EP-MCN
این طیاره در اواخر سال 1988 با سریال 0792 و شماره کارخانه 88A792 ساخته شد و در 1989/01/13 با رجیستر OK-TCD در اختیار CSA - Czech Airlines قرار گرفت.
از تیر تا بهمن 1385 با رجیستر RA-85847 به اجاره شرکت زاگرس درآمد. سپس ایران را ترک و مدتی برای یک شرکت در روسیه پرواز کرد.
در 2008/05/22 [مطابق با 2 خرداد 1387] این هواپیما با رجیستر EP-MCN توسط هواپیمایی ایرتور خریداری شده و مجددا به ایران بازگشت. پس از زمینگیر شدن هواپیماهای توپولف در ایران، مدتی در فرودگاه مشهد پارک شده بود تا اینکه در 26 اسفند 1389 به فرودگاه اختصاصی شرکت هسا در اصفهان منتقل شدند.

اجاره هفت‌ماهه توسط زاگرس

‌‌

خریداری توسط ایرتور

‌‌

EP-MCO
این طیاره در سال 1988 با سریال 0774 و شماره کارخانه 88A774 ساخته شد و در همان سال با رجیستر SP-LCF در اختیار LOT - Polish Airlines قرار گرفت.
از فروردین 1385 به مدت یک سال با رجیستر RA-85831 به اجاره شرکت زاگرس درآمد. سپس ایران را ترک و مدتی برای دو شرکت در روسیه پرواز کرد.
در 2008/11/05 [مطابق با 15 آبان 1387] این هواپیما با رجیستر EP-MCO توسط هواپیمایی ایرتور خریداری شده و مجددا به ایران بازگشت. این هواپیما همینک در فرودگاه شرکت هسا در اصفهان پارک شده است. این مطالب از وبلاگ طیاره کپی شده است.

یک سال اجاره توسط زاگرس

‌‌

خریداری توسط ایرتور

‌‌

EP-MCP
این طیاره در اوایل سال 1986 با سریال 0724 و شماره کارخانه 86A724 ساخته شد و در 1986/03/29 با رجیستر B-2604 در اختیار شرکت چینی China - AGA قرار گرفت. برای چند شرکت دیگر چینی، قزاقستانی و روسی نیز پرواز کرد.
در 2008/06/10 [مطابق با 21 خرداد 1387] با رجیستر EP-MCP توسط هواپیمایی ایرتور خریداری و وارد کشور شد. با زمینگیری توپولف‌ها در ایران در 30 بهمن 1389، به فرودگاه شرکت هسا در شاهین‌شهر اصفهان منتقل و در مهر ماه 1397 از این هواپیما به عنوان هواپیمای آتش‌نشان هسا رونمایی شد. این مطالب از وبلاگ طیاره کپی شده است.

‌‌

آبان 1388 ـ چک در مسکو

‌‌

استفاده به عنوان هواپیمای آتش‌نشان

‌‌

EP-MCQ
این طیاره در سال 1985 با سریال 0716 و شماره کارخانه 85A716 ساخته شد و در 31 اکتبر همان سال با رجیستر B-2601 در اختیار شرکت چینی China - AGA قرار گرفت. سابقه پرواز برای چند شرکت دیگر چینی، قزاقستانی و روسی را نیز در کارنامه خود دارد.
در ژوئن 2008 [مطابق با خرداد 1387] این هواپیما با رجیستر EP-MCQ توسط هواپیمایی ایرتور خریداری شد. با زمینگیری توپولف‌ها در ایران در 30 بهمن 1389، این هواپیما نیز به فرودگاه شرکت هسا در شاهین‌شهر اصفهان منتقل شد.

‌‌

EP-MCR
این طیاره در دسامبر 1986 با سریال 0743 و شماره کارخانه 86A743 ساخته شد و در مارس 1987 با رجیستر LZ-BTQ در اختیار شرکت بلغاری Balkan - Bulgarian Airlines قرار گرفت. مدتی نیز در اجاره یک شرکت مقدونیه‌ای بود.
در ژانویه 1998 [مطابق با دی‌ماه 1376] به مدت هفت ماه با رجیستر EP-LBD به اجاره کیش‌ایر درآمد و به بلغارستان بازگشت و برای سه شرکت در این کشور و سپس یک شرکت روسی پرواز کرد.
هواپیمایی ایرتور که در راستای تقویت ناوگان خود تعدادی توپولف از روسیه خریداری کرده بود، این هواپیما را در 2008/07/16 [مطابق با 26 تیر 1387] با رجیستر EP-MCR وارد کشور کرد.
در تاریخ 11 مرداد 1387 و دو هفته پس از تحویل هواپیما به ایرتور، هنگام فرود در مشهد، یكی از چرخ‌های آن كاملا كج شده و تا آستانه شكستگی پیش رفت که خوشبختانه اتفاقی روی نداد.
بعدازظهر روز 18 اردیبهشت 1388 نیز این هواپیما با 157 مسافر و 12 خدمه از مشهد عازم مهرآباد می‌شود که در 60 مایلی فرودگاه مشهد با ابرهای خطرناك كمولو نیمبوس CB مواجه شده و گلوله‌های تگرگ باعث آسیب‌دیدگی دماغه، بدنه، لبه‌های بال و دم افقی و همچنین ترك برداشتن شیشه وسطی كاكپیت و آسیب دیدن تعدادی از پره‌های موتورها می‌شود. هواپیما به طرف مشهد بازگشته و بدون اعلام وضعیت اضطراری، به سلامت در فرودگاه مشهد فرود می‌آید. این مطالب از وبلاگ طیاره کپی شده است.
در حال حاضر از این هواپیما در مانورهای امداد و نجات فرودگاه مشهد استفاده می‌شود.

در اجاره کیش‌ایر

‌‌

کابین هواپیما دو سال پیش از خریداری توسط ایرتور

‌‌

خریداری توسط ایرتور

‌‌

صدمات ناشی از برخورد تگرگ با دماغه هواپیما

‌‌

صدمات ناشی از برخورد تگرگ با دماغه هواپیما

‌

‌‌‌اسفند 1394

‌

20 خرداد 1401 ـ بالا رفتن دماغه هواپیما بر اثر طوفان

‌‌‌

20 خرداد 1401 ـ بالا رفتن دماغه هواپیما بر اثر طوفان

‌‌‌‌

EP-MCS
این طیاره در آوریل 1988 با سریال 0795 و شماره کارخانه 88A795 ساخته شد. یک سال بعد در 1989/04/15 با رجیستر CCCP-85653 در اختیار شرکت Aeroflot قرار گرفت. برای چند شرکت دیگر در روسیه نیز پرواز کرد.
هواپیمایی ایرتور که در راستای تقویت ناوگان خود تعدادی توپولف از روسیه خریداری کرده بود، این هواپیما را در 2008/09/20 [مطابق با 30 شهریور 1387] وارد کشور کرد و تا زمان زمینگیری توپولف‌ها در ایران در این شرکت خدمت کرد. از وبلاگ طیاره کپی شده است.
این پرنده در 26 اسفند 1389 از مشهد به فرودگاه اختصاصی شرکت هسا در شاهین‌شهر اصفهان منتقل شد و مدتی بعد نیز عکس‌هایی از این پرنده در حالی که قسمت جلویی یک فروند هواپیمای جنگی/شناسایی RF-5A بر روی ناحیه جلویی سکان عمودی دم این هواپیما نصب شده بود منتشر شد که متعلق به پروژه آرمیتاژ در راستای آزمایش صندلی پرّان بود.

در حال آماده‌سازی برای ورود به ایران

‌‌

پرواز برای ایرتور

‌‌

پروژه آرمیتاژ

‌‌

EP-MCT
این طیاره در سال 1990 با سریال 0860 و شماره کارخانه 90A860 ساخته شد و در 28 دسامبر همان سال با رجیستر CCCP-85689 در اختیار شرکت Aeroflot قرار گرفت.
در سال 1993 [1372] با رجیستر EP-ITF به اجاره ایرتور درآمد و سپس در تیر 1373 از ایران رفت. چهار سال بعد، در مهر 1377 با رجیستر EP-MBA مجددا به خدمت ایرتور درآمد و دو سال دیگر در ایران خدمت کرد. پس از آن به بلغارستان رفت و هشت سال برای یک شرکت در این کشور و سه شرکت در روسیه پرواز کرد. این مطالب از وبلاگ طیاره کپی شده است.
در 2008/05/23 [مطابق با 3 خرداد 1387] با رجیستر EP-MCT توسط ایرتور خریداری و وارد فرودگاه مشهد شد و تا 30 بهمن 1389 که پرواز توپولف 154 در ایران ممنوع شد برای ایرتور پرواز کرد. این پرنده هم‌اکنون در فرودگاه مهرآباد زمینگیر است.

‌‌

EP-MCU
این طیاره در اواخر سال 1993 با سریال 0997 و شماره کارخانه 93A997 ساخته شد و نخستین پرواز خود را در سال 1994 انجام داد. در جولای همان سال با رجیستر RA-85793 در اختیار شرکت Aeroflot - Russian Airlines قرار گرفت. برای سه شرکت روسی دیگر نیز پرواز کرد.
در 2008/12/21 [مطابق با 1 دی 1387] با رجیستر EP-MCU توسط ایرتور خریداری و وارد کشور شد و تا 30 بهمن 1389 که پرواز توپولف 154 در ایران ممنوع شد برای ایرتور پرواز کرد. این پرنده هم‌اکنون در فرودگاه مهرآباد زمینگیر است.

‌‌

EP-MCV
این طیاره در اواخر سال 1994 با سریال 0706 و شماره کارخانه 84A706 ساخته شد و نخستین پرواز خود را در دسامبر همان سال انجام داد. در می 1985 با رجیستر LZ-BTI در اختیار شرکت Balkan - Bulgarian Airlines قرار گرفت.
از فوریه 1998 [مطابق با بهمن 1376] با رجیستر EP-LBE به اجاره کیش‌ایر درآمد. چهار ماه بعد به بلغارستان بازگشت و هشت ماه هم در آن کشور پرواز کرد.
در بهمن 1377 مجددا توسط کیش‌ایر اجاره و با رجیستر EP-LBG وارد کشور شد و چهار ماه دیگر برای این شرکت پرواز کرد و دوباره به بلغارستان برگشت.
ده سال بعد هواپیما توسط ایرتور خریداری در 2009/06/24 [مطابق با 16 خرداد 1388] با رجیستر EP-MCV وارد کشور شد. با بازنشسته شدن توپولف‌ها در ایران در اسفند 1389 این هواپیما نیز به شرکت هسا در اصفهان منتقل شد. این مطالب از وبلاگ طیاره کپی شده است.

‌‌

EP-MCX
این طیاره در ابتدای سال 1995 با سریال 0707 و شماره کارخانه 85A707 ساخته شد و در ماه می همان سال با رجیستر LZ-BTW در اختیار شرکتBH Air (Balkan Holidays Airlines)n قرار گرفت.
از دسامبر 1998 [مطابق با آذر 1377] با رجیستر EP-LBI به اجاره کیش‌ایر درآمد. شش ماه بعد به بلغارستان بازگشت و نه ماه هم در آن کشور پرواز کرد. مجددا در اسفند 1378 توسط کیش‌ایر اجاره شد و نه ماه دیگر برای این شرکت پرواز کرد. سپس به بلغارستان برگشت و برای چند شرکت در این کشور و کشور آلبانی پرواز کرد.
ده سال بعد هواپیما توسط ایرتور خریداری در 2009/08/26 [مطابق با 4 شهریور 1388] با رجیستر EP-MCX وارد کشور شد. با بازنشسته شدن توپولف‌ها در ایران در اسفند 1389 این هواپیما نیز به شرکت هسا در اصفهان منتقل شد.

‌‌
هواپیمایی کیش

EP-LBS
این طیاره در اواخر سال 1991 با سریال 0901 و شماره کارخانه 91A901 ساخته شد و نخستین پرواز خود را در فوریه 1992 انجام داد. در 1992/03/03 با رجیستر CCCP-85719 در اختیار Aeroflot قرار گرفت. یک سال بعد به قزاقستان رفت و هفت سال نیز در این کشور خدمت کرد.
در نوامبر 2000 [مطابق با آبان 1379] با رجیستر EP-LBS توسط هواپیمایی کیش خریداری و وارد کشور شد. با بازنشسته شدن توپولف‌ها در ایران در اسفند 1389 این هواپیما نیز که تازه از چک در روسیه بازگشته بود، در فرودگاه کیش پارک شد. این مطالب از وبلاگ طیاره کپی شده است.

‌‌

دی 1389 ـ چک در روسیه

‌‌

EP-LBR
این طیاره در سال 1990 با سریال 0838 و شماره کارخانه 90A838 ساخته شد و در ژوئن همان سال با رجیستر CCCP-85719 در اختیار هواپیمایی چکسلواکی سابق CSA Czechoslovak Airlines قرار گرفت. با تقسیم این کشور به دو کشور چک و اسلواکی، در ژانویه 1993 به CSA Czech Airlines ترانسفر شد و تا اکتبر 1999 برای این شرکت پرواز کرد.
در 2000/01/30 [مطابق با 10 بهمن 1378] با رجیستر EP-LBR توسط هواپیمایی کیش خریداری و وارد کشور شد.
در تاریخ 8 شهریور 1389 لحظاتی پس از برخاستن از فرودگاه مشهد، یكی از تایرهای عقب آن تركیده و شعله‌ور می‌شود. هواپیما بلافاصله به مبداء بازگشته و موقتا در مشهد زمینگیر می‌شود. از وبلاگ طیاره کپی شده است.
با بازنشسته شدن توپولف‌ها در ایران در اسفند 1389 این هواپیما به مدت پنج سال در فرودگاه کیش پارک شد و سپس در اسفند 1394 جهت استفاده به عنوان یك جاذبه جدید گردشگری به منطقه ساحلی غروب کیش و نزدیک کشتی یونانی منتقل شد تا از آن به عنوان کافه گالری استفاده شود.

با وقوع همه‌گیری کرونا در یهمن 1398 ، و تعطیلی کافه‌ها، این هواپیما به حال خود رها و سرانجام در بهمن 1402 اوراق شد.

ماه‌های ابتدایی ورود به ناوگان کیش

‌‌

استفاده به عنوان جاذبه گردشگری در منطقه ساحلی غروب کیش

‌‌

استفاده به عنوان جاذبه گردشگری در منطقه ساحلی غروب کیش

‌‌
هواپیمایی کاسپین

EP-CPG
این طیاره در سال 1987 با سریال 0748 و شماره کارخانه 87A748 ساخته شد و در 20 آوریل همان سال با رجیستر YA-TAR در اختیار Ariana Afghan Airlines قرار گرفت.
در مارس 1998 [مطابق با اسفند 1376] با رجیستر EP-CPG توسط هواپیمایی کاسپین خریداری شد.
در 27 خرداد 1387 این هواپیما که با 154 مسافر از اصفهان عازم دمشق بود، به علت حمل حداكثر سوخت ممكن، حدود 10 تن اضافه وزن داشته و با توجه به گرمای هوا و ارتفاع 5 هزار پایی فرودگاه اصفهان از سطح دریا، هواپیما دیر از باند بلند شده و هنگام برخاستن از باند، چرخ‌های هواپیما به NET Barier (تور مخصوص نگهدارنده هواپیماهای جنگی) گیر می‌کند و از آنجا که ارابه فرود هواپیمای توپولف نسبت به سایر هواپیماها قوی‌تر است، تور كنده شده و در چرخ‌های هواپیما گیر می‌کند. خلبان، پس از برخاستن اقدام به جمع كردن چرخ‌ها كرده، اما بعلت آویزان بودن تور، چرخ سمت راست به حالت نیمه بسته قفل می‌شود. از آنجا که هواپیمای توپولف قادر به تخلیه سوخت نیست، هواپیما حدود 3 ساعت در اطراف اصفهان پرواز می‌کند تا وزن هواپیما برای فرود مناسب‌تر شود. هنگام فرود نیز، لاستیك چرخ‌های جلو تركیده و آتش می‌گیرد كه توسط نیروهای ایمنی زمینی خاموش شده و به مسافران آسیبی نمی‌رسد.
نهایتا در 24 تیر 1388 در حالی که تنها 16 دقیقه قبل فرودگاه امام خمینی تهران را به مقصد ایروان ترک کرده بود، با جدا شدن یک قطعه از دیسک کمپرسور کم‌فشار موتور شماره یک و برخورد آن قطعه با بدنه هواپیما و لوله‌های سوخت هیدرولیکی، موجب از کار افتادن این لوله‌ها و آتش‌سوزی در انتهای هواپیما شد که این امر باعث از دست رفتن پایداری هواپیما و سقوط آن در اطراف قزوین شد. این سانحه منجر به جان باختن 168 سرنشین پرواز (شامل 153 مسافر و 15 خدمه و کادر پرواز) شد.

مرداد 1380 ـ چک در روسیه

‌‌

فاجعه سقوط در قزوین

‌‌

EP-CPN
این طیاره در سال 1991 با سریال 0898 و شماره کارخانه 91A-898 ساخته شد و دو سال با رجیستر SU-PAC برای شرکت مصری Cairo Charter & Cargo پرواز کرد.
در مارس 1993 [مطابق با اسفند 1371] توسط هواپیمایی ماهان خریداری و مدت 7 سال با رجیستر EP-JAZ برای این شرکت پرواز کرد. در اسفند 1378 با رجیستر EP-CPN و چیدمان کابین Y168 توسط کاسپین خریداری شد و تا 30 بهمن 1389 که به دستور رئیس وقت سازمان هواپیمایی کشوری همه توپولف‌ها برای همیشه زمینگیر شدند، برای این شرکت پرواز کرد. این مطالب بدون رعایت کپی‌رایت از وبلاگ طیاره برداشته شده است.

هفت سال پرواز برای ماهان

‌‌

ورود به ناوگان کاسپین

‌‌

مرداد 1384 ـ چک در روسیه

‌‌

بازنشستگی در مهرآباد

‌‌

EP-CPO
این طیاره در سال 1991 با سریال 0899 و شماره کارخانه 91A-899 ساخته شد و دو سال با رجیستر SU-OAD برای شرکت مصری Cairo Aviation پرواز کرد.
در مارس 1993 [مطابق با اسفند 1371] توسط هواپیمایی ماهان خریداری و مدت 7 سال با رجیستر EP-ARG برای این شرکت پرواز کرد. در شهریور 1379 با رجیستر EP-CPO توسط کاسپین خریداری شد و تا 30 بهمن 1389 که به دستور رئیس وقت سازمان هواپیمایی کشوری همه توپولف‌ها برای همیشه زمینگیر شدند، برای این شرکت پرواز کرد. سپس جهت نگهداری به محوطه مرکز آموزش علمی کاربردی هواپیمایی ساها در فرودگاه مهرآباد منتقل شد. این مطالب از وبلاگ طیاره کپی شده است.

هفت سال پرواز برای ماهان

‌‌

ورود به ناوگان کاسپین

‌‌

پارک در مرکز آموزش علمی کاربردی ساها

‌‌

EP-CPS
این طیاره در سال 1993 با سریال 0957 و شماره کارخانه 93A-957 ساخته شد و برای شرکت‌های قزاقستانی و ازبکستانی پرواز کرد.
در فوریه 2005 [مطابق با بهمن 1383] با رجیستر EP-CPS توسط کاسپین خریداری شد و تا 30 بهمن 1389 برای این شرکت پرواز کرد و در حال حاضر در رمپ کاسپین در فرودگاه مهرآباد نگهداری می‌شود. این مطالب از وبلاگ طیاره کپی شده است.

‌‌

EP-CPT
این طیاره در سال 1993 با سریال 0964 و شماره کارخانه 93A-964 ساخته شد و تا سال 1995 مشتری نداشت. در می 1995 با رجیستر UN-85780 به قزاقستان رفت و سیزده سال در این کشور پرواز کرد.
در می 2008 [مطابق با اردیبهشت 1387] با رجیستر EP-CPT توسط کاسپین خریداری شد و تا زمان زمینگیری توپولف‌ها در کشور، برای این شرکت پرواز کرد. این توپولف نیز در حال حاضر در رمپ کاسپین در فرودگاه مهرآباد نگهداری می‌شود.

‌‌

‌‌
هواپیمایی تابان

EP-TBA
این طیاره که جوان‌ترین توپولف ایران محسوب می‌شد در سال 1997 با سریال 1008 و با شماره کارخانه 97A1008 ساخته شد و کمتر از 12 سال با رجیستر RA-85819 برای سه شرکت در روسیه پرواز کرد.
در 2009/02/21 [مطابق با 3 اسفند 1387] توسط شرکت تابان خریداری و وارد کشور شد. هم‌اکنون این هواپیما در مشهد زمینگیر است. این مطالب از وبلاگ طیاره کپی شده است.

‌‌
هواپیمایی ارم

EP-EKC
این طیاره در سال 1989 با سریال 0799 و با شماره کارخانه 89A799 ساخته شد. در همان سال با رجیستر DDR-SFA به نیروی هوایی آلمان شرقی تحویل داده شد. با فروپاشی دیوار برلین و وحدت دو آلمان، با رجیستر 01 + 11 به نیروی هوایی آلمان (Luftwaffe) ملحق شد و ده سال نیز آنجا خدمت کرد.
در 2000/09/19 [مطابق با 29 شهریور 1379] با رجیستر EP-MBL به اجاره ایران ایرتور درآمد و پنج سال بعد در آبان 1384 رجیستر آن به EP-MCE تغییر یافته و مدتی نیز بخاطر اختلاف با اجاره‌دهنده توقیف شد.
از اول اردیبهشت 1387 با رجیستر EP-EKC به ارم‌ایر منتقل شد و تا زمان تعطیلی این شرکت در شهریور 1388 در ناوگان این شرکت حضور داشت. این هواپیما که دوران بازنشستگی خود را در رمپ کاسپین فرودگاه مهرآباد طی می‌کرد، در اردیبهشت 1402 اوراق شد.

اجاره توسط ایرتور

‌‌

تغییر رجیستر

‌‌

انتقال به هواپیمایی ارم

‌‌

EP-EKD
این طیاره در سال 1989 با سریال 0800 و با شماره کارخانه 89A800 ساخته شد. در آوریل همان سال با رجیستر LZ-BTY به Balkan - Bulgarian Airlines تحویل داده شد. در سال 2000 به روسیه رفت.
در 2001/07/21 [مطابق با 30 تیر 1380] با رجیستر EP-MBL به اجاره ایران ایرتور درآمد. تیر ماه 1386 به مدت سه ماه با رجیستر EP-EAN توسط هواپیمایی آریا اجاره شد، اما به علت اختلافاتی که بین این شرکت و ایرتور بوجود آمد، با رجیستر EP-MCJ مجددا به ایرتور برگشت، و به علت ادامه اختلافات بین این دو شرکت و همچنین واسطه مربوط، به حکم دادگاه در مهرآباد زمینگیر شد.
در 25 فروردین 1387 در حالی که قرار بود به هواپیمایی ارم منتقل شود، به علت برخورد یکی از خودروهای فرودگاهی با بال سمت چپ هواپیما، این بال آسیب جدی دید و نهایتا پس از تعمیر، از اول اردیبهشت 1387 با رجیستر EP-EKD به ارم‌ایر منتقل شد و تا زمان تعطیلی این شرکت در شهریور 1388 در ناوگان این شرکت حضور داشت. در حال حاضر بدنه این هواپیما در شرایط بسیار بدی در نمایشگاه هوایی تهران نگهداری می‌شود.

ورود به ناوگان ایرتور

‌‌

اجاره سه ماهه توسط آریا

‌‌

بازگشت به ایرتور با رجیستر جدید

‌‌‌‌

انتقال به هواپیمایی ارم

‌‌

حال و روز کابین هواپیما

‌‌

EP-EKE
این طیاره در سال 1990 با سریال 0855 و با شماره کارخانه 90A855 ساخته شد. در 31 اکتبر همان سال با رجیستر B-2623 به China Northwest تحویل داده شد. در آوریل 1998 از خدمت کنار گذاشته و در فرودگاه شهر شیان در شمال غربی چین پارک شد.
در 2002/03/21 با رجیستر RA-85085 به روسیه رفت تا مقدمات حضور آن در ایران فراهم شود.
از دسامبر 2002 [مطابق با آذر 1381] با رجیستر EP-MBU به اجاره ایران ایرتور درآمد. مرداد ماه 1386 با رجیستر EP-EAO توسط هواپیمایی آریا اجاره شد، اما به علت اختلافاتی که بین این شرکت و ایرتور بوجود آمد، یک ماه بعد با رجیستر EP-MCK مجددا به ایرتور برگشت.
به علت اختلافات بین ایرتور و واسطه هواپیما، مدتی به حکم دادگاه در فرودگاه کیش زمینگیر شده بود و نهایتا در خرداد 1387 به همراه دو توپولف دیگر ایرتور به هواپیمایی ارم منتقل شد و تا زمان تعطیلی این شرکت در شهریور 1388 با رجیستر EP-EKE در ناوگان این شرکت حضور داشت. از 25 اسفند 1396 این توپولف به محوطه نمایشگاه هوایى منتقل شد.